پیشینه بیماری صرع

قبل از اینکه بخواهیم همه چیز در مورد صرع به اختصار بگوییم اندکی در مورد پیشینه این بیماری صحبت می کنیم.
صرع یک اختلال شناخته شده از روزگاران قدیم می باشد و قدمت آن به عصر حجر بر می گردد. یونانیان باستان به این بیماری به عنوان یک بیماری مقدس نگاه می کردند.
آنان می گفتند صرع تجلی یکی از خدایان است که باعث سقوط بیمار روی زمین و تکان های شدید می شود و بعد از مرگ کامل بیمار، مجدداً وی زنده می شود.
بقراط اولين كسي بود كه با اين نظريه مخالفت كرد. اين پزشك يوناني در حدود 2450 سال قبل معتقد بود صرع يك بيماري با منشاء اختلال مغزي است.
طي 2000 سال بعد، نظريه‌هاي خرافي ديگري هم در مورد علت اين بيماري شكل گرفت. در نگرش اول، اعتقاد بر اين بود كه اين بيماري به علت نفوذ ارواح خبيث و شيطاني به بدن افراد بروز مي‌كند.به همين دليل براي بيرون راندن ارواح خبيث از جسم بيماران سعي مي‌كردند به روش‌هاي خشونت‌باري متوسل شوند كه بسياري از مواقع باعث صدمات جسمي و حتي مرگ بيمار مي‌شد.
در نگرش دوم كه جالينوس از مدافعان آن بود، تصور مي‌شد كه به دليل بروز لخته و آماس در عروق دست يا پا، اين بيماري شروع مي‌شود.
به همين دليل دست يا پاي بيماران را در هنگام حمله محكم مي‌بستند تا جريان خون آن قطع شود و بيمار بهبود يابد. حتي گاهي اوقات، يكي از اندام‌هاي بيمار را كه تشنج از آنجا شروع مي‌شد قطع مي‌كردند.
اگر حمله تشنجي از يك اندام شروع نمي‌شد، جمجمه بيمار را مي‌شكافتند و سعي مي‌كردند تا لخته را خارج كنند.
تا حدود 100 سال پيش، درمان‌هاي گوناگوني كه براي بيماري صرع معــرفي مي‌شدند هيچ كدام موثر نبودند و بيشتر جنبه خرافي داشتند و خرافات باعث شده بود تا واقعيات و حقايق هويدا نشود.

همه چیز در مورد صرع

صَرع یا اپی‌لپسی (epilepsy) از زبان یونانی باستان به معنی (تصرف کردن، تملک داشتن، یا پریشان کردن) عبارت است از مجموعه‌ای از اختلالات عصبی مزمن پزشکی یا بلند مدت که با حمله صرعی مشخص می‌شود.
این حملات ممکن است بسیار خفیف و تقریباً غیرقابل شناسایی بوده یا برعکس طولانی مدت و با لرزش شدید همراه باشد. در صرع حملات به‌طور مکرر روی می‌دهد و هیچ دلیل ثابت و مشخصی ندارد، در حالی که حملاتی را که به دلایل خاص روی می‌دهد، نباید به عنوان حمله صرعی تلقی کرد.

همه چیز در مورد صرع

گستردگی بیماری صرع

حدود ۱٪ درصد از جمعیت مردم جهان (۶۵ میلیون نفر) صرع دارند. و تقریباً ۸۰٪ موارد در کشورهای در حال توسعه روی می‌دهند. صرع در افراد مسن‌تر رایج‌تر است.
در کشورهای توسعه یافته، شیوع موارد جدید بیشتر در نوزادان و سالمندان است؛ در کشورهای در حال توسعه این بیماری در کودکان بزرگتر و بزرگسالان جوان‌تر دیده می‌شود، که دلیل آن تفاوت در فراوانی دلایل اصلی است.
حدود ۵ تا ۱۰٪ از تمامی افراد یک حمله بی‌دلیل تا سن ۸۰ سالگی دارند، و احتمال وقوع حمله دوم نیز بین ۴۰ و ۵۰٪ است. در بسیاری از نقاط دنیا افراد مبتلا به صرع حق رانندگی مشروط داشته یا کلاً حق رانندگی ندارند، اما بیشتر این افراد بعد از یک مدت بدون حمله می‌توانند رانندگی را مجدداً آغاز کنند.
متخصصان معتقدند حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بیماری صرع پس از دو سال معالجه، به‌طور کامل درمان می‌شود و پزشک معالج می‌تواند داروی بیمار را قطع کند.

بیماری صرع در بین زنان شایع‌تر است یا در مردان ؟

این بیماری در بین خانم‌ها و آقایان به یک نسبت دیده می‌شود. علاوه بر آن مختص به سن خاصی نیست و در همه سنین مشاهده شده است، اما شیوع آن در کودکان و افراد بالای 70 سال بیشتر است.

علل بیماری صرع

صرع بر اثر تخلیه الکتریکی مغز رخ می‌دهد که ممکن است، بدون علت بوده یا بر اثر یک ضایعه مغزی مانند تومور مغزی ایجاد شود. این تومورها ممکن است، خوش خیم یا بدخیم باشند که معمولاً هر چه رشد تومورها کمتر باشد، مانند مننژیوم، شانس صرع زایی آن بیشتر می‌شود.
همچنین صرع ممکن است به دلیل یک ضایعه مادرزادی در مغز پدید آید. آتروفی (چروکیدگی) مغز که به علت ضربه منجر به تخریب نسج مغز و پس از آن سکته مغزی می‌شود، نیز از دیگر دلایل ابتلا به این بیماری است. بیمار دچار سکته مغزی معمولاً 6 ماه تا 2 سال پس از ضربه، دچار حملات صرعی می‌شود که معمولاً این نوع آن شایع است.
عفونت‌های مننژیتی، آنسفالیت، آبسه‌های مغزی و ضایعات عروقی مغز که به صورت ناهنجاری‌های عروقی پدید می‌آید، نیز از دیگر دلایل ابتلا به صرع است. از دیگر علت‌های ابتلا به این بیماری بخصوص صرع‌های کوچک (پتیمال) می‌توان به صرع‌های ارثی اشاره داشت. یافته‌های پژوهشی بیانگر آن است که بیماری صرع مانند میگرن بیشتر زمینه خانوادگی دارد که در برخی خانواده‌ها بیشتر مشاهده می‌شود.

شايع‌ترين نوع تشنج کدام است؟

شايع‌ترين نوع تشنج، تشنج رواني- حرکتي و يا تشنج لُب گيج‌گاهي مي ‌باشد (عنوان مي‌ شود که داستايوفسکي نويسنده ي مشهور هم اين نوع تشنج را داشته است). اين نوع تشنج به ‌صورت حملات از دست دادن ارتباط با محيط است.
بيمار ممکن است رفتاري عجيب مانند بازي با دگمه ي لباس يا بازي با انگشتان داشته باشد که به اين نوع صرع، اتوماتيسم گفته مي‌ شود و براي مدت 1الي 2دقيقه فرد متوجه چيزي نيست و دچار اختلال هوشياري مي‌ شود.
اگر اين نوع تشنج به تنهايي باشد معمولاً اختلالي به وجود نمي ‌آورد، ولي به طور معمول به کل مغز پخش مي ‌شود و هوشياري از بين مي ‌رود و اکثراً اين نوع تشنج‌ها شايع‌ترين نوع مي ‌باشند.
ولي چون زود تبديل به تشنج نوع دوم مي‌ شوند، تشخيص داده نمي‌ شوند و در کودکان شايع‌تر است.

صرع پارشیال

صرع وضعیتی است که با تشنج های مکرر خود را نشان می دهد. انواع متفاوت تشنج وجود دارد. نوع تشنج به بخشی از مغز هر فرد بستگی دارد که در این بیماری درگیر می شود. صرعی که باعث ایجاد تشنج های پارشیال شده است در یکی از  نواحی موضعی مغز شروع می شود.
تشنج های پارشیال به دو نوع ساده و کمپلکس تقسیم می شوند. در طی تشنج های پارشیال ساده ، افراد کاملا هوشیار هستند و می توانند به محرک خارجی پاسخ بدهند. در طی تشنج پارشیال نوع کمپلکس، افراد به صورت گذرا هوشیاری خود را از دست می دهند.داروی گاباپنتین که به نام گاباتین معروف می باشد یک داروی ضد صرع پارشیال می باشد که توسط پزشکان متخصص تجویز می گردد.

گاباپنتین یا گاباتین

این بیماری تا چه میزان با دارو قابل کنترل است؟

دو سوم صرع‌ها را می‌توان با دارو کنترل کرد. زمانی که دو نوار مغز که به فاصله 6 ماه از فرد مصروع گرفته می‌شود در فاصله سه تا پنج سال نشان دهد که این بیماری در فرد کنترل شده، می‌توان داروی وی را قطع کرد.
یک سوم موارد دیگر (حدود 30 درصد) مربوط به صرع، مقاوم به درمان است بطوری که ممکن است با یک دارو کنترل نشود و فرد ناگزیر باید از داروهای جدید استفاده کند. نیمی از این گروه(15 درصد) ممکن است، نیاز به جراحی داشته باشند که انتخاب بیمار در این مرحله بسیار مهم است، چون همه این گروه کاندیدای جراحی نیستند.

افرادی که مبتلا به بیماری صرع هستند، آیا مانعی برای تشکیل خانواده و بچه دار شدن نخواهند داشت؟

بی تردید هیچ مانعی برای ازدواج این بیماران وجود ندارد و این افراد می‌توانند مانند افراد عادی زندگی و فعالیت داشته باشند. گرچه باید پیش از ازدواج همسر خود را از داشتن چنین بیماری مطلع کنند.
چنانچه فرد مصروع از اعلام بیماری خود به زوج یا زوجه خودداری کند گرفتار مسائل قانونی خواهد شد. در خصوص بچه‌دار شدن باید بگویم، فرد مصروع اگر خانم باشد، منعی برای بارداری نخواهد داشت، اما پیش از اقدام به بارداری باید با متخصص مغز و اعصاب مشاوره داشته باشد.
داروهایی که بیمار مبتلا به صرع برای کنترل بیماری خود استفاده می‌کند ممکن است روی جنین آثار سوء‌داشته باشد بنابراین لازم است برای بارداری داروهایی تجویز شود که یا اثری بر جنین نداشته باشد و یا حداقل اثر را بر جای بگذارد و به تولد نوزادی سالم بینجامد.

راه‌هاي درمان تشنج و صرع کدام است؟

براي آن که بيماري صرع اثبات شود، بايد ابتدا يک سري بيماري‌هاي مشابه شناخته شوند. يکي از بيماري‌هاي مشابه سنکوب مي‌ باشد که خون به مقدار کافي به مغز نمي ‌رسد و به صورت گذرا در اثر ديدن مثلاً يک حادثه يا تصادف؛ يا در اثر گرماي يا سرماي زياد، خون براي مدت کوتاهي به مغز نمي ‌رسد؛ يا به دنبال افت فشار به علت از دست دادن خون و شوک عصبي ممکن است فرد دچار سنکوب شود و بيافتد. اين بيماران بايد با توجه به شرح حال و معاينه، از بيماران صرعي افتراق داده شوند.
بعضي موارد در بيماري‌هاي قلبي يا سکته‌هاي مغزي که خون کافي به مغز نمي ‌رسد ممکن است کاهش هوشياري رخ دهد که نبايد با صرع اشتباه شود.
بيمارهاي ديگري مانند ميگرن ممکن است باعث از دست رفتن هوشياري شود.
هم چنين کمبود مواد معدني و تغذيه‌اي مي ‌تواند سبب از دست دادن هوشياري شود.
بعضي از ضايعات مغزي مثل عفونت‌هاي مغزي- تومورهاي مغزي، فشار بالاي جمجمه ممکن است بدون ايجاد تشنج باعث افت هوشياري شوند، ولي گاهي اوقات اين موارد خود باعث تشنج مي ‌شوند.
از نوار مغز، آزمايشات اختصاصي خون، آزمايشات عمومي خون، CTS ،SCAN و MRI براي تأييد يا ردّ تشنج استفاده مي ‌شود.
بعد از مشخص شدن تشنج، درمان به دو دسته ي دارويي و غيردارويي تقسيم مي ‌شود.
درمان‌هاي غيردارويي بدين جهت داراي اهميت زيادي مي ‌باشند که شامل حذف عوامل خطرناک به خصوص براي پيش‌گيري از آسيب‌هاي مغزي مي ‌باشد که از زمان جنيني شروع مي ‌شود و شامل خودداري از مصرف دخانيات، عدم مصرف الکل، خودداري از محيط ‌هاي آلوده مثل راديواکتيو مي ‌باشد.
انجام ورزش و پياده روي به ‌طور غيرمستقيم آمار تشنج‌ها را پايين مي ‌آورد.
براي جلوگيري از تشنج بايد فرد خواب منظم و کامل داشته باشد (بي ‌خوابي يکي از مهم ‌ترين عواملي است که باعث تشديد تشنج مي ‌شود). بايد به تغذيه هم ‌اهميت زيادي داده شود و و لبنيات ، سبزيجات و پروتئين به مقدار کافي در برنامه ي غذايي بيمار گنجانده شود.
جلوگيري از چاقي و پرخوري و جلوگيري از استرس و اضطراب بسيار مهم مي ‌باشد.
در درمان دارويي، با داروهاي معمولي حدود 70- 60 درصد بيماران کنترل مي‌ شوند و در درصد کمي از بيماران نياز به درمان با چند دارو وجود دارد.
در مجموع حدود 85 درصد بيماران تشنجي با يک يا چند دارو کنترل مي ‌شوند و در 20- 15درصد موارد ممکن است با مصرف دارو به خوبي کنترل نشوند يا احتمالا بهبود نيابند. اين‌ها بيماراني هستند که آسيب‌هاي شديد مغزي دارند (مانند بيماران عقب‌مانده ي ذهني يا افراد دچار ناهنجاري‌هاي شديد مغزي مادرزادي). البته اين بيماران نيز درمان مي‌ شوند.
در مجموع با درمان کامل، حدود 95درصد بيماران طول عمر طبيعي دارند و ترس جامعه از اين بيماري هميشه بي‌ مورد مي ‌باشد.
البته درصد کمي ممکن است افراد وابسته‌اي باشند، ولي اکثر افراد با درمان دارويي يا غيردارويي در زندگي هيچ مشکلي را نخواهند داشت، چه بسا افراد به ظاهر سالم ممکن است در برخورد با مشکلات زندگي عاجز باشند ولي اين افراد در زندگي خود هيچ مشکلي نداشته باشند.
داروهاي ضد صرع را در خانم‌هاي باردار نيز مي ‌توان استفاده کرد.