آریتمی قلب
کژ آهنگی یا آریتمی قلبی (Cardiac arrhythmia) به معنی غیرطبیعی بودن ریتم قلب است. در این بحث گفته می شود آریتمی قلب چیست و چه علائمی دارد. ریتم طبیعی قلب از گره سینوسی آغاز شده و پس از انتقال به گره دهلیزی-بطنی در بطنها منتشر می‌شود. در نتیجه این نحو هدایت تحریک الکتریکی، ابتدا دهلیز و با فاصله کمی بطنها منقبض می‌شوند. ریتم طبیعی قلب بین 60 تا 100 ضربان در دقیقه است.
آریتمی قلب چیست و چه علائمی دارد
زمان بروز آریتمی
- باتری طبیعی قلب ریتم و ضربان غیرطبیعی تولید کند.
- مسیر هدایتی طبیعی قطع شده باشد.
- قسمت دیگری از قلب بعنوان باتری عمل کند.
- بیماری در ماهیچه قلب اجازه می دهد تا الکتریسته در چرخه ای حرکت کند که یک ضربان ریتم سریع و اغلب خطرناکی را تولید نماید.
انواع آریتمی
دو نوع آریتمی بزرگ، یکی تاکیکاردی ها ( ضربان قلب خیلی سریع است – بیش از ۱۰۰ بار در دقیقه) و دیگری برادیکاردی (ضربان قلب خیلی آهسته است – کمتر از ۶۰ بار در دقیقه) هستند.
کسی که مشکل آریتمی دارد ممکن است تا قبل از اینکه عمل جراحی نداشته است متوجه نشده باشد به هر حال علایم قابل توجه آریتمی اینگونه است:
- لرزش در قفسه سینه
- ضربان قلب تند (تاکیکاردی)
- ضربان قلب آرام (برادیکاردی)
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- سرگیجه
- تعریق
- خستگی یا نزدیک شدن به خستگی باشد.
اما فیبریلاسیون بطنی یک نوع آریتمی است که می تواند کشنده باشد و این زمانی اتفاق می افتد که ضربان ها نامنظم باشد. باعث می شود مکان های پمپاژ در قلب شما (بطن چپ) برای پمپاژ خون بی فایده باشد.
بدون ضربان قلب موثر، افت فشار خون و قطع جریان خون به ارگانهای حیاتی رخ می دهد. فرد مبتلا به فیبریلاسیون بطنی در عرض چند ثانیه دیگر نفس نخواهد کشید و یا پالس قلبی نخواهد داشت.
قبل از شروع این مراحل باید روش زیر را برای جلوگیری از پیامد وخیم انجام داد:
- با اورژانس تماس بگیرید.
- اگر کسی در نزدیکی شما، هیچ کسی نیست که برای احیاء قلب و عروق آموزش دیده باشد (CPR)، حتما CPR دستی را انجام دهید.
- برای انجام این کار به سینه، در مرکز قفسه سینه به شدت فشار وارد کنید. شما لازم نیست تنفس دهانی را انجام دهید.
- اگر شما یا کسی که در کنار شما CPR را بلد است، شروع کنید و تا جای لزوم، انجام دهید.
- ببینید که آیا دستگاه شوک اتوماتیک خارجی (AED) در دسترس است یا خیر. این دستگاه های شوک قابل حمل که می توانند شوک الکتریکی ایجاد کنند، ممکن است ضربان قلب را مجددا آغاز کنند و در تعداد زیادی در مکان هایی مانند هواپیما، ماشین های پلیس و مراکز خرید در دسترس هستند.
دلایل ابتلا به آریتمی قلبی
- ضربات به بافت قلب بعد از حمله قلبی
- تغییرات ساختاری قلب شما مانند انسداد شریان قلب (بیماری عروق کرونر)
- فشار خون بالا
- فعالیت بالای غده تیروئید (پرکاری تیروئید)
- سیگار کشیدن
- نوشیدن زیاد الکل و کافئین
- مصرف مواد مخدر
- استرس
- داروهای خاص و مکمل ها
- آپنه خواب
- ژنتیک
برادیکاردی گاه فیزیولوژیک است مانند افراد ورزشکار و گاه پاتولوژیک است مانند برادیکاردی ناشی از سکته قلبی. نوعی ازبرادیکاردی راکه نوع پریودیک است،به طوریکه ضربان 30_ 120 ثانیه وجود ندارد: ودلیل آن ناتوانی عضلات قلب برای تپش منیزیوم کافی دراختیارندارد، بامصرف ویتامین B6 روزانه 1 قرص در 10 روزاول هرماه می‌تواند کمبود این ویتامین را جبران نموده در نتیجه منیزیوم بقدر کافی ازدستگاه گوارش جذب شود،وموجب توانمندی عضلهٔ قلب وسایر عضلات بدن گردد. تاکیکاردی نیز همینگونه است. همچنین ممکن است موج تحریک الکتریکی قلب در نقطه‌ای از مسیر کند یا متوقف شود که به آن بلوک قلبی می‌گویند. گاه ممکن است نقطهٔ دیگری از قلب جای گره سینوسی را به عنوان کانون شروع‌کننده موج تحریک الکتریکی قلب بگیرد که آن را ضربان اکتوپیک می‌نامند.
فیبریلاسیون دهلیزی و فیبریلاسیون بطنی انوع دیگری از آریتمی قلبی هستند که تحریک الکتریکی مسیر مشخصی را در قلب طی نمی‌کند و سلول‌های دهلیز یا بطن به صورت نامنظم تحریک می‌شوند. در نوع دیگری از آریتمی قلبی، ضربان دهلیز و بطن از هم منفک شده‌اند و هر کدام با ریتم‌های مجزا و از مراکز مجزا تحریک می‌شوند (انفکاک دهلیزی بطنی).
سکته مغزی
برخی از آریتمی ها ممکن است خطر ابتلا به بیماری هایی مانند سکته مغزی را افزایش دهند. اگر یک لخته خون شل شود، می تواند از قلب به مغز برود.در آنجا ممکن است موجب انسداد رگ و سپس سکته مغزی شود.
داروهای خاصی نظیر رقیق کننده خون می توانند خطر سکته مغزی و یا آسیب به سایر اندام های ناشی از لخته های خون را کاهش دهند. پزشک شما تعیین می کند که آیا داروهای ضد خونریزی برای شما مناسب هستن یا خیر و بسته به نوع آریتمی و خطر ابتلا به لخته شدن خون برای شما دارو را تجویز می کند.
علائم آریتمی قلبی
نارسایی قلبی
نارسایی قلبی می تواند به علت عدم پمپاژ و خون رسانی درست قلب برای یک دوره زمانی باشد، به علت برادیکاردی یا تاکیکاردی، مانند فیبریلاسیون دهلیزی.گاهی کنترل میزان آریتمی که باعث نارسایی قلب می شود می تواند عملکرد قلب شما را بهبود بخشد.
جلوگیری از ابتلا به آریتمی قلبی
برای جلوگیری از آریتمی قلبی، مهم است که زندگی مناسب و سالمی داشت تا خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش دهیم.
یک شیوه زندگی سالم قلبی می تواند شامل:
- خوردن یک رژیم غذایی سالم قلبی
- افزایش فعالیت بدنی
- اجتناب از سیگار کشیدن
- حفظ وزن سالم
- محدود کردن یا اجتناب از مصرف کافئین و الکل
- کاهش استرس، یا حداقل کاهش استرس شدید و خشم می تواند مشکلات ریتم قلبی را کاهش دهد .
- استفاده از داروهای بدون نسخه با احتیاط لازم، مانند برخی از داروهای سرماخوردگی و سرفه که حاوی محرک هایی هستند که ممکن است موجب ضربان قلب سریع شود.
درمان آریتمی
- تنها زمانی به درمان نیاز است که وضعیت بیمار وخیم و بحرانی شود و یا علائم بسیار شدید شوند.
درمان برادیکاردی (کند تپشی)
- اگر دلیلی دیگر باعث بروز برادیکاردی شده، لازم است ابتدا آن مسئله درمان شود. اگر نه ممکن است پزشک تشخیص دهد لازم به کار گذاشتن پیس میکر یا ضربان ساز باشد.
درمان تاکیکاردی (تند تپشی)
- بعضی حرکات ورزشی که بیمار انجام می‌دهد می‌تواند بعضی انواع آریتمی را متوقف کند
ممکن است دکتر تشخیص دهد بیمار به دریافت شوک یا دارو نیاز دارد. البته گاهی این دارو‌ها بیمار را به طور کامل درمان نمی‌کنند.
در برخی مواقع لازم است کاتتر درون رگ‌های درون قلب کار گذاشته شود
گاهی جراحی‌های خاصی بر روی قلب صورت می‌گیرد - تغییر شیوه زندگی
- داروهای ضد انعقاد خون جهت کاهش میزان خطر لخته شدن خون و سکته مغزی
- داروهای پیشگیری وکنترل آریتمی و درمان شرایط مربوط به آن مانند پرفشاری خون، بیماری کروناری قلبی و نارسایی قلبی و استفاده از پروتکل های دارویی نظیر پروتکل آمیودارون و پروتكل آدنوزين
- ضربان‌ساز که از یک باتری جهت کمک به تنظیم ضربان قلب استفاده می‌کند
- تحریک الکتریکی یا دفیبریلاسیون قلبی از طریق دفیبریلاتورهای قلبی کاشتنی یا الکتروشوک قلبی
- جراحی
- انهدام (تخریب) بافت قلب
