میکروب معده یا هلیکوباکتر پیلوری تقریبا 50% افراد را در سرتاسر دنیا آلوده کرده است.

دانستنی هایی از میکروب معده

اگر از ما بپرسند علت زخم معده و اثنی عشر چیست؟

ممکن است به عادت های غذایی مانند مصرف غذاهای ادویه دار، قهوه یا الکل اشاره کنیم.

اما با وجود تعجب بسیار، باید گفت آنچه می خوریم و می نوشیم نقش اصلی را در ایجاد زخم ندارد.

به عبارت دیگر باید نگرش جدیدی نسبت به زخم های گوارشی پیدا کنید.

زخم های گوارشی

زخم گوارشی یا به زبان علمی «اولسر پپتیک» قرن هاست که انسان را گرفتار کرده و علت دقیق آن نیز تا چند وقت پیش نامعلوم بود.

دکتر «ای استون فریدبرگ» از دانشکده پزشکی هاروارد باکتری مارپیچ غیرمعمولی را در معده افراد مبتلا به «اولسر پپتیک» یافت.

او این فرض را مطرح کرد که این باکتری ممکن است مسوول ایجاد زخم گوارشی باشد.

اما از آنجایی که گروه تحقیقاتی او نتوانستند این باکتری را در آزمایشگاه کشت دهند، پژوهش در این زمینه را کنار گذاشت.

دو پزشک استرالیایی به نام های دکتر «بری مارشال» و دکتر «جی رابین وارن» کشف کردند که چگونه این باکتری را در آزمایشگاه کشت دهند.

سپس آنها سعی کردند حیوانات آزمایشگاهی را با این باکتری آلوده کنند.

اما این باکتری که اکنون «هلیکوباکتر پیلوری» نامیده می شود، تنها انسان ها را آلوده می کرد.

هلیکوباکتر پیلوری

معده شما یکی از بهترین جاها برای رشد یک میکروب است.

در واقع «هلیکوباکتر پیلوری» تنها باکتری است که می تواند در معده زنده بماند و رشد کند.

این باکتری بقای خود را مدیون خواص متعددی است که توضیح دهنده قدرت سازگاری منحصر به فرد آن است.

اول اینکه این میکروب به مقدار کمی اکسیژن برای ادامه حیات نیاز دارد،

یعنی حدود یک پنجم مقداری که انسان ها به آنها نیاز دارند.

دوم اینکه شکل مارپیچی آن به این باکتری اجازه می دهد در میان لایه مخاطی پوشاننده پوشش معده خود را وارد کند.

سوم اینکه این باکتری حداکثر هفت پروتئین شلاق مانند دارد که از انتهای باکتری بیرون زده اند و آن را درون لایه مخاطی حرکت می دهند.

چهارم اینکه این باکتری دارای گیرنده های مخصوصی است که به آن امکان می دهد.

راه خود را در میان مخاط بگشاید و به سلول های پوشش معده بچسبد.

خاصیت «هلیکوباکتر پیلوری»

این باکتری می تواند مولکول های «اوره» (ماده شیمیایی که در بافت ها و مایعات بدنی انسان وجود دارد) را تجزیه کند.

این فرآیند باعث ایجاد آمونیاک و دی اکسید کربن می شود و که غلاف ابرمانندی در اطراف باکتری به وجود می آورد و اسید معده که باکتری های معمولی را می کشد، از آن حفاظت می کند.

این توانایی برای شکستن اوره امتیاز بزرگی برای «هلیکوباکتر پیلوری» است.

اما پزشکان این خاصیت را به امتیازی برای خودشان بدل کرده اند به این ترتیب که با «آزمون تنفسی اوره» وجود عفونت با این باکتری را تشخیص می دهند.

طریقه مبتلا شدن به میکروب معده

عفونت با «هلیکوباکتر پیلوری» بیش از همه در مناطقی شایع است که:

• ازدحام جمعیت
• بهداشت نامناسب
• عدم رعایت کافی نظافت وجود داشته باشد.

در کشورهای رو به توسعه شیوع عفونت با این باکتری به ۸۰ درصد می رسد.

میزان عفونت با این باکتری در یک کشور بر حسب سن و وضعیت اجتماعی – اقتصادی متفاوت است.

در امریکا حداکثر ۵۰ درصد از افراد سالمند دارای این باکتری هستند که در دوران کودکی شان که زندگی سخت تر بود، این باکتری را کسب کرده اند.

اما تنها ۲۰ درصد کودکان کم سن در حال حاضر این باکتری را دارند.

این باکتری انواع مختلفی از سموم را ایجاد می کند که گلبول های سفید را تحریک می کند تا پروتئین های کوچکی (سایتوکاین ها) را تولید کنند.

این مواد به نوبه خود چرخه التهاب را بیشتر تشدید می کنند.

تاثیر سیگار بر میکروب معده

سیگار کشیدن خطر زخم های گوارشی و سرطان های مربوط به «هلیکوباکتر پیلوری» را افزایش می دهد.

و همچنین درمان آنتی بیوتیکی این عفونت را مشکل تر می کند.

رژیم غذایی حاوی مقدار زیاد نمک، غذاهای دودداده شده و غذاهای کنسرو شده خطر سرطان معده را می افزایند.

و بالعکس غذاهایی که حاوی ویتامین ها و سایر مواد آنتی اکسیدان هستند، ظاهراً این خطر را می کاهند.

تشخیص میکروب معده

آسان ترین راه تشخیص آزمایش میکروب معده انجام یک آزمایش خونی است که می تواند پادتن ها یا آنتی بادی هایی را شناسایی کند که در پاسخ به عفونت تشکیل می شوند.

به رغم آسانی انجام آزمایش خون، این شیوه دارای دو محدودیت است.

اول اینکه نمی تواند میان یک عفونت فعال که باعث بیماری می شود و یک عفونت نهفته که علائمی ایجاد نمی کند، تفاوتی قائل شود.

دوم اینکه آزمایش خون نمی تواند بگوید که آیا درمان باعث معالجه بیماری و ریشه کنی باکتری شده است یا نه.

چرا که پادتن های ضدباکتری مدت ها پس از نابودی آن در خون باقی می مانند.

آزمایش میکروب معده

میزان پروتئین های باکتری را در نمونه مدفوع شناسایی می کند.

حدود ۹۴ درصد بیماران دارای عفونت فعال «هلیکوباکتر پیلوری» آزمایش مدفوع مثبت است و اگر درمان موفقیت آمیز باشد.

نتیجه آزمایش تقریباً همه این افراد یک تا چهار هفته پس از درمان منفی می شود.

آزمون قدیمی تر بر توانایی «هلیکوباکتر پیلوری» در تجزیه اوره متکی است.

آزمایش تنفسی اوره یک شیوه سریع، دقیق و ایمن برای شناسایی «هلیکوباکتر پیلوری» است و از آنجایی که تنها باکتری های فعال را شناسایی می کند.

می تواند برای آزمایش معالجه باکتری به کار رود.

اغلب بیمارانی که گمان می رود «هلیکوباکتر پیلوری» داشته باشند.

می توانند با یکی از این سه آزمایش غیرتهاجمی تشخیص داده شوند.

 درمان میکروب معده

وقتی صحبت عفونت می شود، همه به یاد آنتی بیوتیک و علاج فوری می افتند.

این شیوه برای بسیاری از باکتری ها موثر است، اما نه برای «هلیکوباکتر پیلوری» که توانایی غریبی برای مقاوم شدن به آنتی بیوتیک ها دارد.

خوشبختانه پزشکان می توانند با استفاده از درمان ترکیبی آنتی بیوتیک بر این مشکل فائق آیند.

آنتی بیوتیک های میکروب معده

• آموکسی سیلین
• کلاریترومایسین
• مترونیدازول
• تتراسیکلین
• اومپرازول
• رانیتیدین بیسموت سیترات