انتخاب نام، یکی از ابتدایی‌ترین حقوق شهروندان است.

محدودیت در انتخاب نام در مناطقی مانند آذربایجان، کردستان، مازندران و حتی در میان اعراب جنوب کشور، میباشد.

از آنجا كه  نام خانوادگي حق شخص است، نمي‌توان شخص را  از نام قانوني خود منع كرد.

حق شخص بر نام خود يك حق غير مالي است، و قابل نقل و انتقال نيست.

اسامی ممنوعه در ثبت احوال

• نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدّسات اسلامی می‌گردد؛ مانند عبدالّلات و عبدالّعزی
• (اسامی مرکب ناموزون)؛ مانند سعید بهزاد، شهره فاطمه، حسین معروف به کامبیز و…)
• ترکیبی از اسم و عنوان، مانند سروان، سرتیپ، دکتر، شهردار، یا سروان محمّد و شهردار علی.
• القاب اعم از ساده و یا مرکب مانند ملک‌الدوله، خان و یا شوکت‌الملک و حاجیه سلطان و یا سلطانعلی.
• اسامی زننده و مستهجن، آن دسته از نام‌هایی است که بر حسب زمان و مکان باشد.
• نام‌هایی که معرّف صفات مذموم و مغایر با ارزش‌های والای انسانی است، مانند گرگ، قوچی و…
• نام‌هایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسّات مذهبی مردم مغایر باشد، مانند لات، خونریز، چنگیز و…
• نام‌هایی که موجب ترویج فرهنگ بیگانه و فرهنگ سلطه شود، مانند، آنوشکا، ژاکارد و شاهدوست و…
• نام‌هایی که موجب تحقیر اشخاص بوده مانند صد تومانی، گت‌آقا، کنیز، گدا و…
• در صورتی‌که اسامی انتخاب شدۀ محلی، با توجه به موقعیّت و منزلت اجتماعی شخص و یا شرایط زمان و مکان، مناسب نباشد.
•  اسم نويسندگي و تخلص، كنيه و نام تجاري، تابع مقررات مربوط به نام نيست.

تبصره. انتخاب نام در اقلیّت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تابع زمان و فرهنگ دینی آنان است.

اسامی که قابل تغییر هستند

•  اسامی نامتناسب با جنس مانند نصرت و ماشاءالله برای اناث و یا انتخاب اشرف و یا اکرم برای افراد ذکور و…»
• حذف کلمات زائد و غیر ضروری در نام اشخاص مانند: ” قلی، غلام، گرگ، ذولف و قوچ “
• تصحیح اشتباهات املائی در نام اشخاص مانند: ” زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه و یا … “
• هم نام بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده.
• هم نام بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده.
• تغییر نام‌ها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان، اسمعیل به اسماعیل، اسحق به اسحاق و ..
• تغییر نام کسانی که با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف می‌شوند.
• تغییر نام کسانی که نام آن‌ها اسامی ایام هفته باشد.
• تغییر نام کسانی که تغییر جنسیت داده و دادگاه حکم به تغییر نوع جنس در شناسنامه آنان را صادر نموده است.
•  اسامی که فاقد ویژگی نام و معنای مناسب باشند، مانند اسامی یاد شده از قبیل افسرده، آفت، عذاب، زشتک
•  نامهایی که مغایر با ارزشهای انسانی و منزلت اجتماعی است، مانند کوچک، چاکر، پالون، جاندار، دختربس و … .
• اسامی مغایر با جنس اشخاص مانند آرش برای دختر و نسرین برای پسر و … . قابل تغییر است.
• افرادي كه نام خانوادگي آنها از واژه‌هاي نامناسب تشكيل شده است، همچون بيچاره، گدا و امثال آن،
• افراد داراي نام خانوادگي بيش از دو كلمه همچون خنجري برار عزيزي، فلاح ناگزير لنگرودي و نظاير آن،
• نام هاي خانوادگي از واژه‌هاي خارجي بوده يا با آن تركيب شده است همچون علي اف، يوهانسون،‌ چارلتون،‌ جليلسون و غيره.
• افراد داراي نام خانوادگي متشكل از كلما و يا مغاير با ارزشهاي فرهنگ اسلامي، همچون بي دين، شيطان پرست و نظاير آن،
• نام هاي خانوادگي كه از واژه‌هاي منسوب به مناصب يا القاب و عناوين ساخته شده‌اند همچون سرهنگ، خان،‌ مهندس و نظاير آن،
• نام خانوادگي كه از اسامي محل يا منسوب به محل و نامناسب است، نام هاي خانوادگي قابل تغيير را شامل مي‌شود.

شایسته است والدین در انتخاب اسامی نیک و پسندیده میهنی نهایت تلاش خود را کنند».

اسامی ممنوعه در ثبت احوال

بیشترین اسامی محبوب در سال گذشته

امسال فراوانی نام‌ها در بین آقایان امیرعلی به تعداد ۳۱۶ مورد، آیهان ۲۸۸ مورد، ابوالفضل ۲۴۶ مورد، امیرعباس ۲۰۶ مورد و علی ۱۸۵ مورد بوده است.

  اسامی ممنوعه در ثبت احوال برای آقایان که به هیچ وجه قابل تغییر با اسامی جدید نیست:

محمدعلی، محمد، علی، حسین، مهدی، رضا، حسن، محمدرضا، علیرضا، عباس، ابوالفضل، مصطفی و محمدمهدی را تغییر دهیم ولی اگر کسی نامش غیر از اینها باشد به راحتی قابل تغییر به این عناوین است.

در ۸ ماهه امسال در استان اردبیل ۲۳۹ نوزاد دختر نام زهرا، ۱۷۱ نوزاد نازنین زهرا، ۱۶۸ نوزاد اسم رها، ۱۶۷ نوزاد اسم یاسین و ۱۵۵ نوزاد نیز اسم هلما را برگزیدند.

اسامی ممنوعه در ثبت احوال برای خانم‌ها که به هیچ وجه قابل تغییر با اسامی جدید نیست:

فاطمه، زهرا، مریم، معصومه، زینب، فاطمه‌الزهرا، سارا و خدیجه از جمله این اسامی است که به هیچ وجه تغییر آنها ممکن نیست ولی امکان تغییر سایر نام‌ها به اسامی یاد شده وجود دارد.

نام های زیادی برای دختران وجود دارد اما اسم دختر زرتشتی همیشه در ایران زمین مورد توجه بوده است، چرا که این نام ها دارای اصالت هستند.

پيشوند يا پسوندهایی که از نام خانوادگي حذف میشوند

• نام خانوادگي‌ها از تركيب يك واژه و نام محل همچون افتخاري علي آبادي، تبريزي رادمنش و غيره.
• نام خانوادگي تركيبي از يك واژه و نام يك ايل يا طايفه همچون زراسوندي احمدي، محسني قشقايي و غيره.
• نام خانوادگي تركيبي از يك واژه و نام يكي از مشاغل همچون بنكدار قاسمي، مجيدي سقطچي و غيره از جمله اين موارد است.
• هرگاه پيشوند يا پسوند نام خانوادگي حرف، عدد يا كلمه زائد همچون م قاسمي، شكوهي هفت، مرحومه حسني و غيره،
• نام خانوادگي تركيبي از يك واژه و نام يكي از رنگ‌ها  همچون سبز عليپور.
• نام خانوادگي تركيبي از يك واژه و نام يك حيوان همچون شير محمدي.
• نام خانوادگي تركيبي از يك واژه و نام يك شي همچون حسني آينه.
•  نام خانوادگي تركيبي همچون شيرازي مشهدي، قناد زرگر، موگوئي بختياري و غيره
• نام خانوادگي تركيبي همچون اميري دزفولي زاده، حسيني نقاش پور، اكبري افشاري مقدم.

یکی از بهترین میراث‌ها برای فرزندان نام نیکی است که برای او برمی‌گزینید و هم نام نیکی که از شما می‌ماند.

انتخاب نام حقي است كه فرزندان بر والدين دارند؛ انتظار انتخاب نام معقول انتظار بيجايي نيست، انتخاب با شماست.

با انتخاب نام درست و مناسب می توانید تاثیرات مثبتی بر شخصیت و روان فرد بگذارید.