آریتمی قلب
قلب سالم یک انسان 60 تا 100 بار در دقیقه دارای ضربان می باشد و اگر این قلب نامنظم ضربان داشته باشد و یا از حد نرمان با سرعت بیشتر یا آهسته تر بزند فرد دچار بیماری آریتمی یا اختلال در ریتم قلب می باشد. و در اینصورت تحت نظر پزشک متخصص داروهای ضد آریتمی جهت کنترل بیماری مصرف می گردد.
وظیفه اصلی قلب خون رسانی به تمام بافت های بدن می باشد. در هنگام استراحت، با هر ضربان قلب در بدن 6 الی 9 Decagram خون پر از اکسیژن را به سیستم عروقی به طول تقریبی 80-100 هزار کیلومتر می فرستد. جالب اینجاست که بدانید خون این مسیر را در عرض 1 دقیقه طی می کند. در همان زمان قلب حدود 5 لیتر خون را در یک پمپ می کند.
بنابراین می توان گفت که قلب در یک سال می تواند 35 میلیون ضربان، 2600 لیتر خون را جابجا کند.
بر خلاف بقیه ارگان ها، بین تمامی میلیون ها سلول در قلب یک رابطه مستقیم وجود دارد، و نیاز به یک محرک خارجی ندارند و همه آنها قادر تشکیل ضربان الکتریکی می باشند.
و اگر به هر دلیلی یک تک سلولی ضربه الکتریکی نامناسب را ایجاد کند، سایر سلولها قلبی واکنش نشان می دهد و چنین بی نظمی منجر به آرتمی قلب می گردد.
آریتمی قلبی
داروهای ضد آریتمی
داروهایی که برای ضد آریتمی قلب استفاده می شود بر اساس نوع، شدت و مکانیسم آریتمی مصرف می شود. به چهار عمده گروه دارویی تقسیم بندی می شوند:
- داروهای مسدود کننده کانال سدیم
- داروهای بتابلوکر (بلوک کننده سمپاتیک)
- داروهای مهارکننده کانال پتاسیم
- داروهای مهارکننده کانال کلسیم
بجز این چهار گروه اصلی چند داروی دیگر نیز بعنوان آنتی آریتمی استفاده می شوند که در گروهی تحت عنوان سایر داروها قرار می گیرند.
داروهای مسدود کننده کانال سدیم (بی حس کننده های موضعی)
داروها در این گروه سرعت هدایت را کند و مهار می کند که از طریق مهار کانال سدیمی خصوصاً در سلولهای دپولاریزه عمل می کند که گروه خودش سه زیر گروه دارد.
1.1 پروکایین آمید (procainamide) ٬ سایر داروها کینیدین (quinidin) ٬ آمیودارون (پروتکل آمیودارون)٬ دیزوپرامید
اثر بر پتانسیل عمل (AP): طولانی کردن AP . در درمان آریتمی های حاد مرحله حاد MI بکار می رود .
1.2 سر دسته گروه لیدوکائین (lidocaine) ٬ سایر داروها فنی توئین ٬ (مگزیلتین (mexiletin .
این زیر گروه اختصاصی ترین اثر در مهار کانال سدیم در بافت ایسکمیک (با اثر کم بر بافت سالم) دارد . در درمان آریتمی های بطنی حاد (در بافت های ایسکمیک در MI بکار می رود. خصوصا لیدوکائین)
اثر بر پتانسیل عمل (AP): کوتاه کردن AP
1.3 سر دسته گروه فلکاینید (flecainide) ٬ سایر داروها انکائینید ٬ پروپافنون .
اثر بر پتانسیل عمل (AP): بی تاثیر. سرعت هدایت بطن ودهلیز را کاهش می دهند. (QRS طولانی می شود) در آریتمی های بطنی و دهلیزی ٬ خصوصا در تاکی کاردی های بطنی و فوق بطنی مقاوم ٬ بکار می رود.
پروپافنون و فلکاینید هم در آریتمی های دهلیزی و هم در آریتمی های بطنی کاربرد دارند. با توجه به تاثیر این داروها بر مسیر طبیعی الکتریکی قلب ممکن است در برخی بیماران که زمینه برادیکاردی دارند منجر به تشدید ضربان کند قلب شود. ضمنا داروهای فلکاینید و پروپافنون وگاهی پروکایین آمید در بیماران مبتلا به نارسایی قلب منجر به تشدید نارسایی و علائم آن می شوند.
داروهای ضد آریتمی، فلکاینید
نکته مهم: داروهای مسدود کننده کانال سدیم برخلاف اینکه در بیشتر موارد منجر به قطع و یا کاهش آریتمی می گردد اما با توجه به اینکه ممکن است در سیستم هدایتی قلب اختلال ایجاد کند ممکن است باعث آریتمی های جدید شود که گاهی خطرناک می باشد. بنابراین تجویز این داروها و میزان مصرف آن حتماً باید تحت نظر متخصص قلب باشد.
داروهای بتابلوکر
سر دسته گروه اسمولول و پروپرانولول . سایر داروها متوپرولول ٬ تیمولول و آتنولول .
این داروها کاربرد گسترده ای در درمان فشارخون٬ آنژین قلبی٬ نارسایی قلب و همچنین آریتمی ها دارند. داروهایی از قبیل آتنولول٬ پروپرانولول٬ و متوپرولول در کنترل علائم مبتلایان به AF٬ ، تاکیکاردی های دهلیزی و آریتمی های خوش خیم بطنی کاربرد دارند. بنابراین تجویز این داروها و تنظیم میزان مصرف شده مخصوصاً در صورت مصرف همزمان داروهای دیگر باید به دقت تحت نظر پزشک متخصص قلب باشد.
عارضه مشترک تمام داروهای فوق تشدید برادیکاردی در مبتلایان به گره سینوسی بیمار و همچنین بلوک قلبی می باشد. عارضه دیگر این گروه دارویی تشدید آسم و نارسایی تنفسی در مبتلایان به بیماری انسدادی ریوی می باشد .
داروهای مهارکننده کانال پتاسیم
سر دسته گروه سوتالول (sotalol ) و ایبوتیلید. سایر داروها آمیودارون (amiodarone) و سوتالول (sotalol) پرکاربردترین داروهای این گروه می باشند که معمولاً تاثیر زیادی بر قدرت انقباضی قلب نداشته و در بیماران مبتلا به نارسایی قلب قابل استفاده می باشند. ضمناً ایجاد آریتمی های جدید توسط این داروها نسبت به داروهای مهار کننده کانال سدیم کمتر بوده و خطرات کمتری دارند.
این داروها در درمان آریتمی های دهلیزی و بطنی موثر بوده و نسبت به سایر داروها موفقیت بیشتری دارند. عارضه مشترک داروهای این گروه ایجاد QT طولانی و ایجاد آریتمی های خطرناک بطنی می باشد. آمیودارون و سوتالول می توانند منجر به تشدید کندی ضربان قلب در مبتلایان به برادیکاردی شوند. آمیودارون می تواند عوارض وخیم و خطرناکی داشته باشد. مسمومیت ریوی٬ اختلال کارکرد غده تیروئید٬ عوارض پوستی٬ رسوب قرنیه و تخریب عصب چشمی مخصوصاً در صورتی که میزان مصرف شده بالا باشد (بیشتر از 333 میلی گرم روزانه) ایجاد می شوند. بنابراین بررسی های دوره ای (گرافی قفسه سینه٬ آزمون تیروئید و معاینه چشم پزشکی) در دوره مصرف این دارو الزامی است.
بلوک کننده های کانال کلسیم
سر دسته گروه وراپامیل، سایر داروها دیلتیازم . این داروها در کنترل فشار خون و تسکین درد آنژینی ناشی از تنگی سرخرگ های قلبی کاربرد دارند. پرکاربردترین داروی این گروه در درمان آریتمی ها وراپامیل می باشد که در درمان تاکیکاردی های دهلیزی٬ کنترل ضربان قلب در مبتلایان به AF و همچنین برخی آریتمی های خوش خیم بطنی به کار می رود.
در مواردی که بیمار به علت مشکلات تنفسی قادر به استفاده از مهار کننده های سمپاتیک نمی باشد از وراپامیل می توان به عنوان داروی جایگزین استفاده کرد. عارضه مهم وراپامیل تشدید ضربان کند قلب در بیماران مبتلا به برادیکاردی می باشد. مصرف وراپامیل در مبتلایان به نارسایی قلب به علت تشدید بیماری ممنوع است .
سایر داروها
داروهای دیگر می توان به آدنوزین ٬ دیگوکسین ٬ یون پتاسیم و منیزیم اشاره کرد.
داروهای ضد آریتمی، دیگوگسین
آدنوزین: یک نوکلئوزید درون زاد است که در بسیاری از فعالیت های بیولوژیک نقش دارد. از طریق تحریک گیرنده های 1A و کاهش هدایت گره دهلیزی عمل می کند . همچنین سبب گشاد شدن عروق کرونر و محیطی می گردد. این دارو برای تصحیح ریتم سینوسی قلب و تاکیکاردی فوق بطنی همراه با سندروم ولف پارکینسون وایت مصرف می شود. نیمه عمر بسیار کوتاه 13 ثانیه دارد و بصورت آمپول 6 میلی گرم در دو میلی لیتر است.
دیگوکسین: از قدیمی ترین دارو های ضد آریتمی می باشد. مهم ترین کاربرد این دارو تقویت قدرت عضلانی در مبتلایان به نارسایی قلب است. کاربرد دیگر این دارو در مبتلایان به AF می باشد. دیگوکسین با کاهش هدایت گره دهلیزی، بطنی منجر به کاهش ضربان قلب ناشی از ریتم AF و در نتیجه کاهش طپش قلب و علائم بیمار می شود. دقت در مصرف داروی دیگوکیسن بسیار مهم است چرا که در صورت مصرف بیش از حد منجر به آریتمی های خطرناک بطنی می شود. دقت در تنظیم دوز دیگوکسین در مبتلایان به نارسایی کلیه و در سالمندان اهمیت بیشتری دارد چرا که در این موارد مسمومیت با دیگوکسین شایع تر است. ضمناً مصرف همزمان برخی داروها از قبیل داروهای ضد آریتمی با خطر بیشتر مسمومیت با دیگوکسین همراه بوده و حتماً باید تحت نظر پزشک باشد.
یون پتاسیم جهت درمان آریتمی های دیژیتال
یون منیزیم جهت درمان آریتمی های دیژیتال و برخی انواع آریتمی تورساد-د-پوینت بکار می روند.
