خدمت سربازی در ایران

طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تمام مردان بالای 18 سال ایرانی تا سن 50 سالگی، به جز موارد استثنا شده، باید به خدمت سربازی بروند. در خدمت سربازی مراحل مختلف را می گذارنند و از روزهای پر خاطره آنها  روز اول معرفی به یگان می تواند باشد.
طبق تبصره ای این سن با توجه به شرایط خاص در کشور مانند جنگ و … تا 60 سالگی تمدید می شود.
برای اولین بار لایحهٔ خدمت اجباری نظام وظیفه در سال 1303 توسط رضا شاه به مجلس شورای ملی چهارم تقدیم شد و به رغم مخالفت ملاکان بزرگ و روحانیون، قانون نظام اجباری که مشتمل بر سی و شش ماده بود در جلسه 178 مجلس شورای ملی دوره 5 مورخ شنبه شانزدهم خرداد 1304 به تصویب رسید.
گذراندن دوره سربازی برای تمامی مشمولین اجباری است و مشمولین قبل از پایان این دوره از انجام هرگونه خدمات دولتی و استفاده از برخی خدمات شهروندی بازداشته می‌شوند، مگر با ارائه مدرک معافیت موقت. در مهر ماه 1396، شرط ارائه مدرک سربازی برای اخذ گواهینامه برداشته شد.

روز اول معرفی به یگان

مدت سربازی

ماده چهارم قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب سال 1363 بیان می‌کند که خدمت وظیفه عمومی در ایران 30 سال است که به چهار دوره تقسیم می‌شود. خدمت دوره ضرورت (2 سال)، دوره احتیاط (8 سال)، دوره ذخیره اول (10 سال) و دوره ذخیره دوم (10 سال). همچنین این قانون به شورای دفاع عالی اجازه می‌دهد در شرایطی که تعداد مشمولان مازاد بر نیاز باشد، طول دوره ضرورت به 18 ماه کاهش یابد.
هم‌ اکنون در ایران طول خدمت وظیفه در ایران 21 ماه است. اما خدمت در مناطق محروم 20 ماه و در مناطق مرزی 19 ماه است. ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در اردیبهشت 1388 اعلام کرد از طول خدمت افرادی که دارای مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری و دکتری تخصصی می‌باشند به ترتیب 1، 2، 3 و 4 ماه کسر می‌شود. در سال 90 کسری‌های مربوط به مقطع تحصیلی حذف شد و خدمت وظیفه از 18 ماه به 21 ماه افزایش یافت.
قانون به حکومت اجازه می‌دهد تا طبقاتی از کارکنان وظیفه‌ای که خدمت دوره ضرورت را به پایان برده‌اند برای تجدید یا تکمیل آموزش نظامی فراخوان کند. این فراخوانده شدگان، حقوقی معادل حقوق نفرات پایور هم‌درجهٔ خود دریافت خواهند کرد.

دوره‌های سربازی

دوره آموزشی

دوره نخست سربازی، آموزشی نام دارد که معمولاً دو ماه به طول می‌انجامد. همچنین به مدت زمانی که یک سرباز بیش از خدمت قانونی خود تا پایان خدمت به دلیل تنبیه یا … به خدمت ادامه می‌دهد، اضافه خدمت اطلاق می‌شود.
یکی از اصلی‌ترین دوره‌های سربازی آموزشی است که در آن آموزش‌های نظامی به سربازان داده می‌شود. به‌طوری‌که قادر باشند پس این دوره در جنگ حضور یابند. این دوره که دو ماه به طول می‌انجامد شامل آموزش‌هایی از قبیل اسلحه‌شناسی، آموزش تیراندازی، انواع استتار، مسیریابی در شب و روز و … است. این دوره ممکن است در هر یک از پادگان‌های ارتش، سپاه و نیروی انتظامی باشد.
عموماً سربازان این دوره را خاطره انگیزتر از سایر دوران خدمت می‌دانند.
در سال 1395 مسئولان نظام وظیفه عمومی با توجه به تغییر شیوه جنگ‌های نوین و به منظور مهارت افزایی و مقابله با جنگ نرم، تغییرات قریب‌الوقوع برای سرفصل‌های دوره آموزشی را اعلام کردند.

دوره آموزشی سربازی

دوره کد

دوره کد یک دوره‌ای دوماهه، بعد از دوران آموزشی انجام می شود و سربازانی که دوره کد خورده باشند به جای اعزام به یگان خدمتی، به مدت دو ماه تحت آموزش‌های تخصصی قرار خواهند گرفت.
تفاوت دوره کد با دوره آموزشی فقط در تخصصی بودن مطالب است. این دوره فقط مخصوص ارتش و نیروی انتظامی می‌باشد و برای رشته‌های مرتبط با نیاز ارتش و نیرو انتظامی تعبیه شده‌است تا ارتش و نیرو انتظامی نسبت به نیازهای تخصصی خود در دوره‌های دوماهه (دوره کد) نیروهای تخصصی خود را برای ادامه خدمت تربیت نماید.

دوره خدمت

پس از دوره آموزشی دوره خدمت آغاز می‌شود. در این هنگام است که با توجه به میزان تحصیلات سربازان درجه نظامی دریافت می‌کنند و با توجه به درجه شان حقوق دریافت می کنند.
پس از تقسیم و معرفی به یگان برای انجام ادامهٔ خدمت به شهرهای مختلف اعزام  می‌شوند. معمولاً سربازان تا پایان دوره خدمت در همان یگان خدمت خواهند کرد.
برخی از سربازان با توجه به تخصصشان و نیازهای نیروهای مسلح در کارهای غیرنظامی (مثلاً اداری) به کار گرفته می‌شوند.

درجه های نظامی

روز اول معرفی به یگان از دسته نوشته های یک سرباز

اولش که خوش آمد و شکلات و اینهاست. بعد خودتان را برای چند ساعت انتظار آماده کنید. آمارتان گرفته می شود، فرم ها را پر می کنید، توصیه های ایمنی را گوش می کنید، با مسائل اولیه آشنا می شوید و بعد به یگان های مختلف تقسیم می شوید.
اگر رفیق آشنایی کسی آنجا هست که می خواهید با هم در یک یگان بیفتید کمی زرنگی لازم دارید و مقداری اقبال. معمولاً افراد به صورت رندوم برای یک یگان انتخاب می شوند یعنی کافی نیست که در یک صف کنار هم ایستاده باشید. ممکن است شما را به صورت یک در میان انتخاب کنند. پس باید سریع باشید، نترس باشید، لایی بکشید، و مقداری ابتکار به خرج بدهید. اگر فکر می کنید این کارها ارزشش را ندارد باید بگویم سخت در اشتباهید چون بزودی خواهید فهمید که حضور حتی یک دشمن آشنا در یگان چه نعمتی است.
می روید سر یگانتان. یکی از نفرات ارشد یگان شما را در مورد وسایلی که باید تهیه کنید توجیه تان می کند. بعد تعدادی از استحقاقی هایتان را می دهد و خلاص.
معمولاً بعد این مرحله به همه تان یک برگه مرخصی می دهند تا بروید و چیزهایی را که باید، تهیه کنید و صبح روز بعد رسماً خدمتتان را شروع کنید.

استحقاقی چیست؟

نیروهای مسلح برخی وسایل را بصورت رایگان در اختیار پرسنل وظیفه قرار می دهد از قبیل چیزهایی مثل لباس، جوراب، قند و چای، پوتین و از این قبیل که به اینها استحقاقی می گویند.

نحوه تقسیم سربازان برای یگان

خوب است بدانید که تقسیم پس از آموزشی بر عهده سازمان وظیفه عمومی نبوده و این تقسیم بندی بر اساس شرایط و قوانین دیگری صورت می پذیرد. نحوه تقسیم سربازان پس از آموزشی بر اساس مدرک تحصیلی و البته نیاز ارگان صورت می گیرد.
بعد از آن که تاریخ اعزام به آموزشی برای هر سربازی مشخص شد، سربازان بر اساس کد معرفی شده در برگه اعزام می شوند.
پس از اتمام دوره ی آموزشی یعنی معمولا در روزهای آخر از دوران آموزشی، به هر یک از سربازان برگه ای داده می شود که این برگه در واقع معرفی نامه ای به یگان محل خدمت سرباز می باشد.
نحوه تقسیم به صورت رندم و تصادفی است مگر آن که سربازی متاهل باشد.
سربازان متاهل معمولا در شهر محل سکونت همسر خود به خدمت گرفته می شوند.
البته توجه کنید که به طور کلی نحوه تقسیم سربازان نیروی انتظامی، ارتش و… پس از آموزشی، بر اساس شهر محل سکونت مشمول است. به این صورت که تلاش می شود فاصله مشمول تا شهرش، بیشتر از 300 کیلومتر نباشد.
اما در برخی موارد نیز به دلیل کمبود نیرو در مناطق مختلف، سربازان به محل هایی دورتر نیز اعزام خواهند شد.
همچنین دقت کنید که چنانچه سربازان بخواهند شهر محل خدمت خود را تغییر دهند، باید به معاونت نیروی انسانی یگان محل خدمت خود مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت نمایند.
البته این مورد با سختی  همراه است و به آسانی نخواهد شد و در صورت صلاح دید فرماندهان بر اساس نیاز شهر مقصد انجام می شود.