پروتکل های دارویی ( دستورالعمل دارو دادن )

نوع تجویز صحیح دارو جهت درمان و کنترل بیماری و به منظور پیشگیری و به حداقل رساندن شدت عوارض دارویی  را، پروتکل دارویی می گویند. همه چیز در مورد پروتکل های دارویی مبحث وسیعی می باشد که به اختصار جهت آشنایی کلی شما در مورد آن توضیح ارائه شده است.

به این معنی که پروتکل های دارویی دستور العمل تجویز دارو می باشند که با توجه نوع بیماری فرد توسط پزشک تعیین می شود و گروه پرستاران و بهیاران و هر کسی که مسئول اجرای این پروتکل های دارویی و درمانی می باشد برای جلوگیری از هر گونه خطایی باید نکات مهمی را که در ادمه به آن می پردازیم را رعایت کند.

همه چیز در مورد پروتکل هایی دارویی

روش کار : برای اجرای پروتکل های دارویی که توسط پزشک متخصص تجویز گردیده است مراحل زیر باید توسط بهیار و پرستار اجرا گردد:

همه چیز درباره پروتکل های دارویی

• دستورات پزشکی را از نظر صحت درج در کاردکس و کارت دارویی بازنگری گردد.
• اختصارات مربوط به دفعات تجویز دارو(  HS , STAT , BID , QD , TID , QID و غیره )  را یاد گرفته شود .

BID: two times per day

HS: at bedtime

QD: every day

 QID: four time a day

TID: three times per day

STAT: first dose, immediately

•  شستن دست ها و پوشيدن دستكش  قبل از جرای پروتکل دارویی رعایت شود.
• مژرها و کارت دارویی را روی ترالی دارو مرتب گردد. كاپ دارويي را طوری روي كارت دارويي قرار گیرد كه نام بيمار خوانده شود .
• به منظور پیشگیری و به حداقل رساندن خطا، دارو ها را برای هر بیمار به صورت انفرادی آماده نمایید .
• داروی دستور داده شده را از قفسه یا محل مربوطه برداشته شود؛ برچسب دارو را از نظر نام دارو، تاریخ انقضاء، روش مصرف، دوز دارو، و هشدارهای ثبت شده روی آن بررسی گردد.
• در زمان دارو دادن، برچسب روي شيشه دارو ( قرص ، مايع ، پودر …) بايد 3 بار ( قبل ، حين و بعد ) كنترل شود .
• ظاهر دارو را از نظر شفافیت، وجود ذرات خارجی و تغییر رنگ بررسی گردد.
• دوز دارو را محاسبه شود. ( در صورتی که دارو نیاز به انفوزیون داشته باشد ، مقدار دارو ، غلظت لازم ، محلول مناسب، سرعت انفوزیون و زمان انفوزیون هر دوز را به دقت محاسبه گردد. )
• داروها را بدون خارج نمودن از پوشش خارجی آنها در مژر گذاشته شود .
• داروهاي تزريقي پودري را حداكثر نيم ساعت قبل از تزريق حل شود. ( بعضی داروها را پس از حل کردن ، در دمای خاص و به مدت معین می توان نگهداری نمود. در این موارد، به بروشور دارو یا کتاب دارویی مراجعه شود )
• داروها را بر اساس روش مصرف آنها آماده نگردد. ( در صورت شک، روش صحیح را پرسیده و اختصارات مربوط به آنها را یاد بگیرد. )
• اگر در مورد دارو اطلاعاتی ندارید، به کتب دارویی، بروشور یا برچسب دارو مراجعه شود .
• دارو را بعد از آماده نمودن مستقیماً به اتاق مددجو ببرید. دارو را بدون مسئول رها نكنيد .
• هنگام حضور بر بالین مددجو و قبل از دادن دارو از وی بخواهید خود را معرفی نماید. ( چک کردن هویت مددجو باعث اطمینان از دادن دارو به مددجوی صحیح می گردد .)
• در صورت عدم هوشياري و آگاه نبودن بيمار، دستبند مشخصات شامل: نام و نام خانوادگي، تشخيص، بخش و شماره پرونده جهت وي آماده و روي مچ دست نصب شود.
• پس از شناسايي بيمار، هدف از دادن دارو و اثرات مورد انتظار آن را براي وي شرح داده شود.
• بررسی های لازم قبل از دادن داروهای خاص را انجام داده و نتيجه را ثبت كنيد. ( نظیر کنترل فشارخون ، نبض ، قندخون و …)
• بعضي از داروها به دليل تأثیر بر وضعیت همودینامیک بدن بايد قبل از خواب به بيمار داده شوند مانند اولین دوز پرازوسين
• به اثرات تداخلي داروها با تغذيه بيماران توجه شود (مركبات با وارفارين ….)
• زمان تجویز دارو را طوری انتخاب کنید که حتی المقدور با خواب بیمار تداخل نداشته باشد یا مانع خواب بیمار نشود . ( به طور مثال دیورتیک ها )
• تجویز دارو ، راس زمان مقرر، به ویژه در مورد آنتی بیوتیک ها حائز اهمیت است ، تا سطح درمانی دارو در خون ثابت نگهداشته شود.
• داروها را به دست بيمار داده و تا زمان مصرف کامل دارو بیمار را ترک نکنید ( به ویژه در مورد بیماران روانی ، كم بينا و نابينا ، افراد پير و سالخورده و بیمارانی که تعدد دارویی دارند) و در موارد مشكوك 15- 10 دقيقه پس از مصرف دارو بيمار را تحت نظارت دقيق قرار داده شود .
• علائم و نشانه های عوارض دارویی را به بیمار آموزش داده و كنترل شود . چنانچه علائم و نشانه هاي مسموميت دارويي بروز نمايد از ادامه مصرف دارو اجتناب كنيد و به پزشك اطلاع داده شود .
• مداخلات پرستاری و موارد خاص از قبيل امتناع بيمار از خوردن دارو به هر دليلي يا شكايت وي را ثبت شود .
• در صورتي كه چند دارو براي بيمار تجويز شده است ، هر كدام را به طور جداگانه به وي داده شود .
• به هشدار بيمار در مورد تفاوت داروي وي توجه شود .
• در صورتي كه از داروي مخدر استفاده مي شود ، بلافاصله پس از برداشتن دارو از قفسه ، مشخصات لازم را در برگۀ مخصوص داروهاي مخدر از نظر نوع و مقدار دارو ، نام بيمار ، تشخيص بيمار و نام پرستار يادداشت شود .
• چنانچه دارو داراي طعم نامطبوعي است ( داروهاي شيمي درماني ) از بيمار بخواهيد پيش از خوردن دارو ، مقداري خرده يخ را در دهان نگهدارد يا مقداري از نوشيدني مورد علاقه خود را ميل كند .

انوع مختلف داروها :

انواع نوع دارو ها به اختصار عنوان شده که البته هر یک طریقه استفاده خود را دارد که شرح آن در این مبحث نمی گنجد فقط انواع آن جهت آشنایی ذکر گردیده است.

انواع مختلف داروها

• داروهاي خوراكي
• داروهاي مايع
• داروهاي پودري
• داروهاي تزريقي
• تزريقات زير جلدي و عضلاني
• تزريقات وريدي
• داروهاي موضعي
• داروهاي پوستی
• داروهاي بيني
• داروهاي چشمي
• داروهاي گوشي
• داروهاي مقعدي
• اسپري دهاني

و یا ممکن است پزشک جهت درمان مراحل زیر نیز تجویز نماید:

ترانسفوزيون خون و فرآورده هاي خوني

تغذيه كامل وريدي ( TPN )

*********

پروتکل های دارویی مختلفی داریم از جمل پروتکل دارویی بیماری ام اس، دیابت، پروتکل دارویی درمان وابستگی به مواد افیونی با ماتادون و در اینجا یک مثال از پروتکل های دارویی پروتکل های شایع در بخش مراقبهای قلبی مثال می یاوریم که هر کدام از این پروتکل ها دارو و روش اجرای خود را دارند که ما در اینجا پروتکل آمیودارون را به اختصار توضیح می دهیم.

دیگوکسین : گلیکوزید قلبی
Clinical Point
پروتکل دیژیتالیزه کردن سریع
پروتکل هپارین
پروتکل آمیودارون

پروتکل آمیودارون