هواپیمای دو موتوره توربوپراپ کوتاه برد منطقه‌ای است که توسط شرکت هواپیماسازی فرانسوی-ایتالیایی ای‌تی‌آر تولید می‌شود. ای‌تی‌آر ۷۲ نوع تکامل یافته‌ ای‌تی‌آر ۴۲ است که از سال ۱۹۸۹ تولیدش آغاز شد. از این هواپیما معمولاً برای حمل و نقل منطقه‌ای توسط شرکت‌های مسافربری استفاده می‌شود، اما به عنوان هواپیمای اختصاصی (شرکتها یا موسسات)، باری و برای گشت دریایی هم استفاده شده‌است. مدل‌های مختلفی از این نوع هواپیما تاکنون طراحی شدند و تا ۷۸ نفر گنجایش دارند.

 

طراحی و مشخصات

در گذشته هواپیماهای ملخی از موتور پیستونی (همانند خودروها) استفاده می‌کردند این موتورها قدرت و بازده کمی داشتند اما موتورهای کنونی ملخی هواپیماهای مسافربری زیرمجموعه موتورهای توربینی هستند و بازده بالایی دارند.

موتور این هواپیما توربوپراپ است به این معنی که به جای فن بزرگ در موتورهای توربو فن یک پروانه ملخی در آن قرار گرفته‌است. توربوپراپ نوعی موتور توربینی گازی است که در آن از گردش محور توربین برای گرداندن ملخ و ایجاد پیش‌رانش استفاده می‌شود. این نوع موتورها برای هواپیماهایی با برد کم و سرعت زیر ۷۰۰ کیلومتر در ساعت مناسب و به دلیل مصرف سوخت و تعمیرات ارزان‌ترشان نسبت به موتورهای توربو فن دارای صرفه اقتصادی هستند. این هواپیماها معمولاً برای مسافت‌های زیر ۷۰۰ کیلومتر مناسب هستند.

این هواپیما برای جایگزینی با توربوپراپ‌های منطقه‌ای از جمله آنتونوف ۲۴ که عمر پروازی آن رو به پایان بود، طراحی شد، و بازار هدف آن شوروی سابق و کشورهای متحد آن بود. این هواپیما ۵۰۰ کیلومتر در ساعت سرعت دارد و برد پروازی آن هزار کیلومتر است.

ایلیوشین ۱۱۴ هم مانند هواپیماهای ای‌تی‌آر از نوع توربوپراپ است و به گونه‌ای طراحی شده که بتواند در فرودگاه‌هایی که از لحاظ تجهیزات ضعیف هستند، فرود آید.

 

انواع مدل های هواپیمای ATR

ای.تی. آر ۱۰۰–۷۲

ای. تی. آر ۱۰۱–۷۲

ای. تی. آر ۱۰۲–۷۲

ای.تی. آر ۲۰۰–۷۲

ای. تی. آر ۲۰۱–۷۲

ای. تی. آر ۲۰۲–۷۲

ای.تی. آر ۲۱۰–۷۲

ای. تی. آر ۲۱۱–۷۲

ای. تی. آر ۲۱۲–۷۲

ای.تی. آر ۲۱۲A–۷۲

ای. تی. آر ۵۰۰–۷۲

ای. تی. آر ۶۰۰–۷۲

 

 

هواپیمای ATR-72 از خانواده هواپیماهای منطقه‌ای با گنجایش کم است که توسط شرکت ایتالیایی فرانسوی ATR تولید شد. این هواپیما می‌تواند تا سقف 74 مسافر در آرایش صندلی تک‌کلاسه حمل نماید.

 

ATR-72 تکامل‌یافته ATR-42 است، به طوری که این تکامل را می‌توان در تعداد صندلی‌های افزایش یافته، بدنه کشیده‌تر به میزان 4،5 متر، افزایش فاصله دو سر بال‌ها، استفاده از موتورهای قدرتمندتر و در نهایت مصرف سوخت بهتر مشاهده کرد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است

 

این مدل در سال 1986 معرفی شد و اولین پرواز خود را نیز در روز 27 اکتبر سال 1987 انجام داد. حدود 408 فروند از این مدل هواپیما در دنیا پرواز می‌کند.

 

مسافران از درب تعبیه شده در قسمت عقب هواپیما وارد می‌شوند که امری نامعمول در صنعت هوانوردی به حساب می‌آید و از درب جلو به عنوان درب Cargo استفاده می‌شود. در هنگام سوار شدن و پیاده شدن مسافران از در عقب استفاده از Tail Stand کاری ضروری است، زیرا وزنی که ایجاد می‌شود میتواند دماغه هواپیما را از زمین بلند کند.

 

این هواپیما فاقد APU است در عوض سیستم ترمز ملخ را به همراه دارد. طرز کار این سیستم به این صورت است که چرخش ملخ پروانه موتور شماره 2 این هواپیما از کار می‌ایستد و توربین مشغول تولید انرژی بدون چرخیدن ملخ می‌شود. این ویژگی هواپیما را به سیستم سنگین و گرانقیمت APU بی‌نیاز کرده است.

 

مدل‌های گوناگونی از این هواپیما وجود دارد که مشهورترین آنها سری 210/212 با درب کارگوی بزرگ‌تر و موتورهای پرت اند ویتنی PW127 و همچنین سری 500 با موتور بهبود یافته پرت اند ویتنی 127F و 127M، با ملخ‌های 6 پر و سیستم‌های پیشرفته‌تر برای تسهیل کار خلبان است.

 

همچنین تولید سری 600 این هواپیما نیز در سال 2007 اعلام شد که آخرین تکنولوژی‌های روز در آن مشاهده می‌شود. در این سری مصرف سوخت اقتصادی‌تر شده و هزینه‌های نگهداری این هواپیما نیز به مراتب کاهش یافته است. این سری از موتور پرت اند ویتنی PW127M که موتوری جدید به حساب می‌آید نیرو می‌گیرد و عرشه پروازی آن دارای Glass Cockpit است که شامل 5 ال‌سی‌دی می‌شود.

 

این هواپیماها چندین مدل دیگر نیز دارند که از آن جمله می‌توان مدل اختصاصی Cargo، مدل VIP و مدل ضد زیردریایی و گشت دریایی این هواپیما برای نیروی دریایی ترکیه و ایتالیا نام برد.

 

مدل گشت دریایی این هواپیما می‌تواند به یک مسلسل کوچک، اژدرهای کوچک، موشک‌های هوا به سطح و مین‌های دریایی مجهز شود. تاکنون نیروی دریایی ترکیه 10 فروند و ایتالیا 4 فروند برای سال 2010 سفارش داده‌اند.

 

در ایران، دو شرکت هواپیمایی ایران‌ایر و آسمان کاربر این نوع هواپیما می‌باشند. ایران‌ایر تعداد 20 فروند از این هواپیمای توربوپراپ را خریداری کرده که تاکنون هشت فروند آن وارد کشور شده و بقیه آنها تا پایان سال 2018 وارد کشور خواهند شد.