گاباپنتین دارویی است که در اختلالات اضطرابی بزرگسالان شامل اختلال اضطراب منتشر و اختلال پانیک موثراست و در بزرگسالان به‌ عنوان هیپنوتیک هم کاربرد دارد.

 گاباپنتین چیست ؟

گاباپنتین که با نام تجاری «نئورونتین» شناخته می‌شود در اصل یک داروی ضد تشنج است.

این داروی خارج از برچسب (off-label) علاوه بر تشنج، جهت درمان اختلال دو قطبی و میگرن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گاباپنتین با ایده تولید دارویی مشابه با گابا GABA (گاما آمینوبوتیریک اسید) سنتز و تولید شد.

سازمان غذا و داروی (FDA) ایالات متحده آمریکا استفاده از این دارو را برای درمان تشنجات جزئی در سال 1994مورد تأیید قرار داد.

این دارو از GABA با افزودن گروه سیکلوهگزیل به آن، مشتق می‌شود.

نامهای تجاری متفاوت برای توصیف این دارو بکار برده می‌شود که از آن جمله می‌توان به :

• گابارون،
• فاناترکس،
• نوپنتین،
• نئورونتین
• گرالیس اشاره کرد.

 گاباپنتین برای چه بیمارانی تجویز میشود؟

• این دارو اغلب جهت درمان انواع مختلف نورالژی یا درد اعصاب (درد نوروپاتیک ) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• در درمان بیماریهای خود ایمنی مانند فلج چندگانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• به عنوان تثبیت کننده خلق و خوی در درمان اختلال دو قطبی تجویز می‌شود.
• این دارو در درمان سندرم درد منطقه‌ای پیچیده (Complex Regional Pain Syndrome) موفق عمل کرده است.
• استفاده از گاباپنتین جهت درمان عوارض مرتبط با ترک سیگار نتایج مختلفی را به همراه داشته است.
• درد عصبی مرتبط با آسیب دیدگی‌های نخاعی نیز با این دارو مورد درمان قرار می‌گیرد.

نحوه مصرفگاباپنتین :

محلولهای خوراکی، قرص و کپسول گاباپنتین را با 240 میلی‌لیتر آب سه مرتبه در روز مصرف می‌کنند. این دارو را می‌توان با غذا یا بدون غذا مصرف نمود.

عوارض جانبی گاباپنتین :

1.  سردرد
2. خواب آلودگی
3. تهوع
4. استفراغ
5. گیجی
6. درد عضلانی
7. مشکلات چشمی
8. اختلال خلقی
9. سرفه
10. تپش قلب

عوارض جانبی شایع در کودکان بیشتر در ارتباط با سیستم عصبی مرکزی است که به گروه‌های زیر تقسیم می‌شود:

اختلالات رفتاری،۸۵% موارد
رفتارهای تهاجمی،۱۳% موارد
اختلالات تمرکزی،۴۱% موارد
بی‌قراری و نیز بیش‌فعالی ، ۲۷% موارد
پارکینسون ، ۹۶% موارد

برخی از عوارض جانبی نادر ولی جدی و خطرناک گاباپنتین عبارت است از: تورم دست، موچ پا، ها و نشانه های عفونت مانند تب و سرفه و گلو درد دائمی،

تب غیر طبیعی، تورم غدد ، زردی پوست و چشم ، خستگی غیر طبیعی ،تیره شدن ادرار، تغییر در مقدار ادرار و درد قفسه سینه .

 افسردگی، افکار و تلاش برای خودکشی، واکنش های آلرژیک به این دارو عبارت است از: جوش، خارش، تورم به خصوص در صورت، زبان، گلو، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی.

در صورت مشاهده ی این علائم نیز باید به پزشک اطلاع داده شود.

آزمایش گاباپنتین بر روی بیماران اختلالات دوقطبی

مطالعات درمان تک‌دارویی بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی با شروع زودرس، رضایت‌بخش نبوده و مطالعات درمان ترکیبی، اندک است.

گزارشاتی در مورد نقش گاباپنتین در درمان اختلال دوقطبی بزرگسالان وجود دارد.

مطالعه‌ی حاضر اثربخشی درمان ترکیبی گاباپانتین و لیتیوم را در نوجوانان مبتلا در مقایسه با دارونما بررسی کرده است.

روش‌کار :

در این کارآزمایی بالینی تصادفی کنترل شده با دارونما در سال 1387-1388 تعداد 31 بیمار مبتلا به اختلال دوقطبی 17-10 ساله به صورت متوالی و تصادفی در دو گروه مداخله‌ی درمانی لیتیوم و گاباپانتین (16 نفر) و لیتیوم و دارونما (15 نفر) قرارگرفتند.

مطالعه در طول 8 هفته انجام گرفت.

دوز لیتیوم به تدریج تا سطح درمانی سرمی 1/1-8/0 میلی‌اکی‌والان بر لیتر وگاباپنتین تا 400 میلی‌گرم افزایش یافت.

پرسش‌نامه‌های مقیاس درجه‌بندی مانیای یانگ (YMRS)، افسردگی بک (BDI) واضطراب هامیلتون (HARS) هر 2 هفته یک بار تکمیل شده است.

عوارض دارویی هر 2 هفته یک بار، سطح سرمی لیتیوم هفتگی و وزن بیماران در ابتدا وانتهای پژوهش بررسی گردید.

در تحلیل آماری از آزمون‌های تی و ANOVA استفاده شد.

یافته‌ها :

دو گروه از نظر نمره‌ی YMRS، BDI و HARS، در سطح پایه تفاوتی نداشتند.

تفاوت نمره تا هفته‌ی هشتم در هر دو گروه معنی‌دار بود (05/0P<) ولی میزان کاهش نمره‌ی پرسش‌نامه‌ها بین دو گروه معنی‌دار نبود.

نتیجه‌گیری :

افزودن گاباپنتین به لیتیوم، تفاوت معنی‌داری بین دو گروه از نظر تاثیر بر کاهش علایم مانیا، افسردگی و اضطراب نسبت به دارونما ایجاد نکرد.

این دارو در سال 1993 به‌عنوان یک داروی مکمل در درمان صرع مقاوم به درمان، وارد بازار شد.

این مطالعه با نتایج مطالعات عدم تاثیر گاباپانتین در بیماران بزرگسال با اختلال دوقطبی در فاز حاد مانیا هم­خوانی دارد .

در مطالعات روی افراد بزرگسال تاثیر گاباپانتین روی کاهش علایم اختلال اضطراب منتشر و علایم پانیک نشان داده شده است .

اگر چه پژوهش حاضر اختلالات اضطرابی را به تفکیک مورد بررسی قرار نداده است ولی در مجموع تاثیر گاباپانتین روی کاهش علایم اضطرابی با دارونما تفاوتی نداشته است.

ممنوعیت مصرف گاباپنتین :

• بیماری کلیوی (یا اگر در حال دیالیز هستید)
• دیابت
• افسردگی، اختلال خلقی یا فکر و اقدام به خودکشی
• تشنج (مگر اینکه گاباپنتین را برای درمان تشنج دریافت کنید)
• بیماری کبد
• بیماری قلبی
• (بری بیماران مبتلا به سندروم پای بیقرار) اگر در طول روز می خوابید یا شیفت شب کار می کنید.

نکاتی در مورد مصرف گاباپنتین :

گاباپنتین را درست طبق دستور پزشک مصرف کنید و این دارو را کمتر یا بیشتر از میزان توصیه شده مصرف نکنید.

مصرف گاباپنتین را به طور ناگهانی متوقف نکنید.

قطع ناگهانی مصرف گاباپنتین ممکن است باعث افزایش تشنج ها شود.

در مورد کاهش میزان مصرف دارو دستورالعمل های پزشک را دنبال کنید.

یک برچسب هشدار یا کارت شناسایی همراه داشته باشید که نشان دهد داروی گاباپنتین مصرف می کنید.

به علاوه به هر پزشکی که مراجعه می کنید، باید در جریان مصرف داروی گاباپنتین توسط شما قرار بگیرد.

داروی گاباپنتین بر روی نتیجه برخی آزمایش ها تاثیر می گذارد،

 بنابراین برای انجام هر گونه آزمایش یا معاینات پزشکی به پزشک اطلاع دهید که داروی گاباپنتین مصرف می کنید.

 قرص  و کپسول گاباپنتین را در دمای اتاق نگهداری کنید و از نور و رطوبت دور نگه دارید.

پیش از مصرف گاباپنتین اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

با توجه به مطالب بیان شده در مورد گاباپنتین, مصرف این دارو باید تحت نظر پزشک صورت گیرد چرا که پزشک منفعت استفاده از این دارو را نسبت به عوارض آن بهتر می داند. به علاوه از قطع خودسرانه این دارو باید جدا پرهیز شود.