هفتم ماه می 150امین سالگرد اختراع دینامیت بود. دینامیت در سال 1867 به دست آلفرد نوبل اختراع شد.

این ماده منفجر شونده با تغییراتی که در زندگی بشر و سبک جنگ ها پدید آورد سبب جاودانگی نام مخترع خود یعنی آلفرد نوبل شد. در این متن به حقایقی در رابطه با این اختراع بزرگ می پردازیم.

تاریخچه دینامیت

گرچه اختراع نوبل بسیار بزرگ بود اما پیش از اختراع وی مواد منفجره ی دیگری نیز اختراع شده بودند. باروت در قرن نهم پس از میلاد، در چین اختراع شد و از دهه 1200 در جنگاوری مورد استفاده قرار گرفت. همچنین به نقل از وبسایت بخش شیمی دانشگاه بریستول، در سال 1846 یک مخترع ایتالیایی به نام آسانیو سوبررو یک ماده منفجره فوق فرار با نام نیتروگلیسرین را اختراع کرد. فرآیند اختراع این ماده بسیار ساده بود و عبارت از اضافه کردن گلیسرین به مخلوط نیتریک اسید و سولفوریک اسید کامپاند بود. اما نیتروگلیسرین یک اشکال عمده داشت و آن این بود که زمانی که این ماده ناخالص بود، بدون هیچ اخطاری منفجر می شد و می توانست با اندک جنبشی انفجار به بار آورد.

به نقل از وبسایت Nobelprize، نوبل دریافت اگر نیترو گلیسرین را با یک دیاتومیت مخلوط کند می تواند آن را خنثی کند. این ماده منفجره جدید که ایمن تر بود حالت خمیری داشت و می توانست مانند خاک کوزه گری به شکل های گوناگون درآید و داخل لوله های مقوایی را پر کند. این ماده به ندرت به صورت خودبخودی منفجر می شود و به همین جهت نوبل در 19 سپتامبر 1866 آن را “دینامیت” یا ” باروت بی خطر نوبل” نامید.

یکی از دلایل اختراع دینامیت، انفجار ایمن تر نیتروگلیسرین بود. به همین جهت نوبل سعی کرد تا با استفاده از موج ضربه ای این انفجار به همراه صدا صورت بگیرد. او دریافت که نیتروگلیسرین برای انفجار باید به سرعت گرم شود و موج ضربه ای این حرارت را تامین می کرد. او برای این کار از کلاهک منفجر کننده استفاده کرد. با استفاده از این کلاهک امکان انفجار کنترل شده ی دینامیت فراهم آمد. این کلاهک انفجاری در ابتدا با روشن کردن فیوزی که از باروت سیاه پر شده بود سبب انفجار می شد.

دینامیت و ساخت و ساز

نوبل در ابتدا در استکهلم سازنده بود و در خیال خود از دینامیت به عنوان ابزاری برای برپایی انقلابی در ساخت و ساز استفاده می کرد. دینامیت به آسانی و بدون مشقت زیادی امکان خرابی سنگ ها، کنده کاری آنان و در نتیجه ایجاد تونل ها و جاده ها را به افراد می داد.

البته بعدها به هنگام استفاده از اختراع نوبل در زمینه ساخت و ساز، نام آن به ژلاتین انفجاری تغییر یافت. ژلاتین انفجاری مخلوطی از نیتروگلیسرین و نیتروسلولز بود. این ماده بسیار کار آمد و همچنین گران قیمت بود. ژلاتین انفجاری ثباتی برابر با دینامیت داشت و به اندازه دینامیت در برابر اصطکاک و ضربه مقاوم بود. همچنین این ماده به اندازه نیتروگلیسرین قوی بود با این تفاوت که امکان استفاده از آن در زیر آب نیز وجود داشت و ماده ی مناسبی برای ساخت تونل های زیر آب محسوب می شد.

دینامیت و جنگاوری

بدون شک از دینامیت در جنگ آوری نیز استفاده می شد. دینامیت برای اولین بار در بمب گذاری سال 1870 در جریان جنگ آلمان و فرانسه مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن در جنگ های میان اسپانیا و آمریکا نیز بسیار مورد استفاده قرار گرفت. نوبل خود نیز از این موارد استفاده از دینامیت آگاه بود اما با این وجود پس از اختراع دینامیت به اختراع مواد جنگی ادامه داد که از جمله آنها می توان به باروت بی دود اشاره کرد. با این وجود وی در سال های آخر عمرش به صلح رو آورد. وی اعتقاد داشت اختراع سلاح های قدرتمند و خطرناک جنگی سبب ایجاد ترس و در نتیجه از بین رفتن جنگ خواهد شد. به بیان دیگر وی اعتقاد داشت این ابزار سبب دوری افراد از جنگ می شوند.

به همین جهت وی در سال 1892 به یکی از صلح جویان بزرگ جهان، برتا فون ساتنر نامه ای با این مضمون نوشت:

“ اختراعات من به جنگ ها خاتمه خواهند داد. چراکه وقتی دو ارتش در مقابل هم قرار گیرند و توانایی نابودی یکدیگر در یک ثانیه را داشته باشند، ملل متمدن دست از دشمنی خواهند کشید و به لشکر کشی ها علیه یکدیگر خاتمه خواهند داد.”

هنگامی که نوبل در سال 1896 درگذشت میراثی به مبلغ 31 میلیون کرون سوئد (256 میلیون دلار امروزی) را برای جوایز نوبل به یادگار گذاشت. این جوایز به افرادی تعلق می گیرد که کاری بزرگ و شایسته انجام داده اند. یکی از بیشترین مبالغ این جایزه به فردی تعلق خواهد گرفت که بیشترین سهم را در ایجاد برادری میان ملت ها بدون در نظر گرفتن نژاد داشته باشد و همچنین با جنگ و لشکر کشی ملل در مقابل هم مبارزه کند و در ایجاد صلح بکوشد. از این جایزه با عنوان جایزه صلح نوبل یاد می شود.

نوبل، صلح جویی که یکی از بزرگترین مواد منفجره ی تاریخ را که از آن در جنگاوری استفاده می شود را اختراع کرد، نمادی از تناقض ها است.

طبق بیوگرافی آلفرد نوبل، می توان او را فردی انسان گریز و در عین حال خیراندیش توصیف کرد که در عین دیوانگی فوق ایده آل گرا است. او فردی است که فلسفه را ساده تر از غذا هضم می کند.