حيواني که بررسي مي شود موش (Mouse musculus) نام دارد که به (mice) خانگي نيز معروف است. از نظر (animal classification) ، جايگاه موش خانگي به ترتيب زير مي باشد :
رده بندي جانوري
1- سلسله جانوري AnimalKingdom
2- زير سلسله متازوآ SubkingdomMetazoa
3 – شاخه کوردات ها ( مهره داران ) PhylumChordata
4- زير شاخه آرواره داران SubphylumGnathostomata
5- فوق رده چهارپايان Superclass Tetrapoda
6- رده پستانداران Class Mammalia
7- بالا راسته اوتريا Superorder Eutheria or Placental mammals
8- راسته جوندگان Order Rodentia
9- تيره موريده ها FamilyMuridae
در اين کاوش به بررسي و تشريح اندام هاي يک موش خانگي
مي پردازيم.
ويژگي هاي موش خانگي به شرح زير است:
جزء پستانداران جونده بوده و کوچک و دست وپاي کوچکي دارند .
دست و پا داراي 5 انگشت است.
داراي دندان هاي پيش و فاقد دندان نيش و بين دندان هاي پيش و آسيا
فاصله وجود دارد.
سقف دهان باريک است . حرکت آرواره بسوي پيس و پس و جانبي است.
مفصل آرنج متحرک است.
بدن از مو پوشيده شده است و خونگرم هستند.
جنس ماده داراي غدد پستاني است که به بچه ها شير مي دهد.
زبان متحرک و چشم ها پلک متحرک دارند
تنفس توسط شش ها صورت مي گيرد
گلبول هاي قرمز فاقد هسته است. قلب در حفره سينه جاي دارد وتوسط پريکارديوم احاطه شده است.
قلب داراي دو دهليز و دو بطن است . گردش خون از قلب به شش ها مانند پرنده است.
در پستانداران مغز بزرگتر است.لوب هاي بويايي و ساقه مغز نسبتا بزرگ است بوسيله نيمکره هاي مغزي پوشيده شده
است.بخش خارجي نيمکره هاي مغز چين خورده است.
دو نيمکره مغزي از داخل بوسيله يک نوار عرضي به نام جسم پينه اي به يکديگر متصل است.
مخچه بزرگ و چين خوردگي دارد واز يک قطعه مياني و دو قطعه جانبي تشکيل شده است.
اندام هاي چشايي ، بويايي ،بينايي و شنوايي از لحاظ محل وکار اساسا هم مانند انسان مي باشد
داراي لاله متحرک و گوش خارجي و مياني و استخوان هاي گوش مياني است که در ساير چهار پايان فقط يک استخوان وجود داشت.
داراي غدد درون ريز مشابه انسان است
1- پستان ها:موش داراي 6 جفت پستان مي باشد که در دو رديف طولي هم در سطح شکمي جانور قرار دارد در جنس ماده برجستگي و رشد نوک پستان واضح بوده ولي در نر به علت تحليل رفتن به خوبي ديده نمي شود.
2- موقعيت منافذ ادراي – تناسلي:
در جنس نر در جلوي مخرج که در خلفي ترين نقطه قرار دارد تنها يک منفذ ديده مي شود که همان منفذ خروج اندام تناسلي است و در انتهاي آن منفذ ادراي – تناسلي قرار گرفته است.بين مخرج و منفذ خروجاندام تناسلي منطقه وسيعي است که در آن کيسه هاي بيضه يا اسکروتوم قرار گرفته اند.بيضه ها معمولا در داخل شکم مي باشند ولي در هنگام فعاليت جنسي و نيز پس از مرگ جانور پايين مي آيند .
در جنس ماده در جلوي مخرج شکافي عرضي ديده مي شود.
دستگاه تناسلي نر شامل دو بيضه سفيد رنگ که داراي کلاهکي بنام اپيديديم
مي باشند که از بهم پيوستن مجاري ريز آوران بوجود مي آيند.از اپيديديم مجراي اسپرم بر خارج مي شود که به کيسه مني (وزيکول سمينال) ارتباط يافته و از محل مذکور مجراي دستگاه تناسلي ماده شامل تخمدان و و مجاري برنده تخم است.
تخمدان ها زوج و کوچک بوده و به رنگ صورتي در قسمت قدامي کليه ها قرار دارند و به وسيله رباطي به عضلات کمر متصل اند. شکل آنها بيضي و سطح آن برجسته بنظر مي رسد در صورتي که جانور بالغ باشد لکه هاي روشن روي آن(اجسام زرد) مشاهده مي شود.
مجاري تناسلي شامل اويداکت و رحم است.رحم دو شاخه است و از دو طرف بهم ملحق شده تشکيل جسم رحم را مي دهند.قسمتي از جسم رحم بوسيله مثانه پوشيده شده است.واژن يا مهبل در عقب ميزراه و جلوي راست روده قرار گرفته و انتهاي آن بين سوراخ مجراي ادراري و مقعد به خارج باز مي شود و بصورت شکافي عرضي (فرج) مي باشد.
باريکي در هر طرف بنام مجراي انزالي خارج ميشود.
حالا تشریح
ابتدا موش را با مواد شیمیایی خاص مانند کلوروفورم بیهوش کرده ، جانور را فیکس و تشریح را از ناحیه ی شکم شروع می کنیم . پوست و عضله را به ترتیب جدا کرده ، قفسه ی سینه را بر می داریم و مطالعه روی اندام های داخلی جانور را آغاز می کنیم . دیافراگم که یک پرده ی عضلانی است قفسه ی سینه و حفره ی شکم را از هم جدا کرده است.
اندامهای بالای قفسه ی سینه و دیافراگم شامل 1- دستگاه تنفسی 2- ششها که شش چپ تک لوب و شش راست چهار لوب دارد 3- قلب چهارحفره ای4- تیموس که یک عضو لنفاوی است و بالای قلب قرار دارد که سفید رنگ و دارای دو لوب است . دیافراگم در ابتدای مری بوده و بلافاصله بعد از آن کبد پنج الی شش لوبه را می بینیم که کیسه ی صفرا به رنگ زرد روشن مابین لوبهای راست و چپو در بخش فوقانی آن قابل مشاهدا است.
در دو بخش مشابه و شامل یک جفت کلیه ی متانفریدی است. در بالای هر کلیه یک غده ی فوق کلیه قرار دارد . از ناف کلیه ها یک جفت میزنای خارج می شود که وارد مثانه ی عضلانی و برجسته می شود . ادرار نیز از طریق مثانه و توسط مجرای پیشابراه خارج می شود .
دستگاه تناسلی نر شامل یک جفت بیضه ی درشت و زرد رنگ است که از حفره ی شکم خارج و وارد کیسه ی اسکلروتورممی شود . اپیدیدیم دو بخشی است که بخشی از آن در بالای بیضه و بخشی در پایین بیضه قرار دارد . این دو بخش توسط یک مجرای مشترک به هم مرتبط میشوند . از اپیدیدیم تحتانی ، دفران که یک مجرای برجسته است منشا می گیرد .
دفران کیسه ی اسکلروتورم را دور زده واردحفره ی شکم می شود . غده ی وزیکول سمینال هم به دفران اضافه شده ، مثانه را دور می زند و با پیشابراه یکی شده و مجرای مشترک تناسلی را می سازد که از طریق منفذ رآس پنیس خارج می شود .
دستگاه تناسلی ماده شامل یک جفت تخمدان کوچک حاوی تخمک های کم زرده ، شیپور فالوپ و لوله ی فالوپ کوتاه است . هر لوله ی فالوپ به یک شاخ رحمی متصل شده که شاخ رحمی چپ و راست در جلوی راست روده به هم رسیده یکی می شوند و جسم رحم را می سازند .
دستگاه تناسلی ماده در نهایت از طریق مدخل واژن به بیرون راه پیدا می کند.
روش تشریح کامل موش
گزارش کار تشریح موش
عکس تشریح موش با نامگذاری