ورم معده (گاستریت)
ورم معده (گاستریت)
غذاهاي نفاخ و پرادويه باعث تورم‌هاي شكم ميشوند
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي بقيه الله گفت: با توجه به افزايش استرس در افراد، برخورد صحيح و منطقي با آن در تورم‌هاي شكم نقش موثري دارد.
دكتر حسين خدمت فوق تخصص گوارش و كبد در گفت وگو با ايسنا با بيان اين كه ورم شكم، تورمي است كه تمام سطح شكم را در بر مي‌گيرد، افزود: فرم رايج ورم شكم به صورت برآمدگي، احساس سنگيني يا احساس پركاري در تمام شكم است كه معمولا علت اين نوع ورم‌ها مسايل عصبي مي باشد.
وي در ادامه به اين افراد توصيه كرد كه از استرس و فشارهاي عصبي خودداري كرده و با آرامش و سعه صدر با مشكلات و استرس‌ها برخورد كنند.
خدمت با بيان اين كه تورم‌هاي شكمي هيچ ارتباطي با غذا ندارند، يادآور شد: معمولا در اين افراد چنانچه غذاهاي پرادويه و نفاخ مصرف شود، علايم تورم‌هاي شكم بيشتر ميشود اما گاهي اوقات افراد بدون مصرف اين غذاها نيز احساس تورم در شكم خود مي كنند.
وي با بيان اين كه تورم‌هاي شكم به علت تجمع مايع يا چاقي هم ايجاد ميشوند، تصريح كرد: در مواردي كه آب در شكم جمع شود، جزو تورم‌هاي جدي تلقي شده و بيمار بايد در جهت رفع و درمان آن اقدام كند، نارسايي قلبي، كليوي، كبد و مشكلات موضعي شكم مواردي هستند كه منجر به تجمع آب در شكم ميشوند. معمولا در اين مورد شكم حالت برآمدگي پيدا ميكند و كاملا متمايز از تورم شكم است.
اين متخصص درادامه گفت: معمولا افرادي كه به علت تجمع مايع، شكم بزرگي دارند از نظر اسكلتي و عضلاني داراي چهره مشخصي هستند. بنابراين مهمترين نكته برخورد صحيح با استرس است.
وي با بيان اينكه نفخ داراي سه حالت است، گفت: گاهي نفخ به صورت دفع باد گلوهاي مكرر بروز كرده و گاهي نيز به صورت دفع گازهاي مكرر از طريق مدفوع است. همچنين برخي اوقات هيچ يك از دو عامل دخيل نيستند و فرد احساس تورم يا نفخ را در تمام شكم دارد.
خدمت هر سه حالت نفخ را تابع استرس دانست و اظهار كرد: برخي اوقات رفلاكس يا شل بودن دريچه ورودي معده در باد گلوهاي مكرر تاثير دارد. همچنين مصرف غذاهاي نفاخ در نفخ عمومي شكم بي تاثير نيستند. اما عمدتا در هر سه سندرم عامل اصلي و شايع استرس است.
وقتي معده ورم ميكند!
ورم معده يكي از شايعترين بيماري‌هاي گوارشي است از اين بيماري‌تعاريف و برداشت هاي مختلفي مي شود ، از اين رو مهم و قابل بررسي است. منظور مردم عادي از ورم معده، احساس سنگيني، تورم و نفخ در ناحيه بالاي شكم است، اما از ديد پزشكان، وجود قرمزي يا زخم‌هاي سطحي در جدار معده به وسيله آندوسكوپي نشانه اين بيماري است.
البته اين تشخيص نيز چندان دقيق نيست بلكه نمونهبرداري كوچكي از بافت يا جدار معده، بررسي آن زير ميكروسكوپ و مشاهده سلول‌هاي التهابي در ديواره معده دقيق‌‌ترين روش تشخيص ورم معده است.
«گاستريت يا ورم معده به حالتي گفته ميشود كه در آن معده دچار التهاب يا عفونت خفيف در لايه مخاطي ميشود. بسياري از اوقات، التهاب و ورم، علامتي ندارد اما بعضي مواقع با احساس بزرگي شكم و سنگيني همراه است.
يك باكتري موذي
شايعترين علت ايجاد ورم يا التهاب معده باكتري هليكوباكترپيلوري است، علائم التهاب حاد به صورت درد در سر شكم همراه با استفراغ و تهوع است و در اغلب افرادي كه اين عارضه ايجاد ميشود اين علائم كاملا گذراست. البته در برخي افراد اين باكتري از بين نمي‌رود و به صورت عفونت مزمن در معده خود را نشان مي‌دهد كه ممكن است تظاهر آن 20 سال پس از شروع عفونت حاد اتفاق بيفتد.
متاسفانه اين عفونت مزمن بدون علامت است، اما با آندوسكوپي و نمونهبرداري وجود اين باكتري به همراه التهاب مزمن معده ثابت ميشود.
براي بسياري از بيماران مبتلا به التهاب مزمن معده اتفاق خاصي رخ نمي‌دهد، اما در برخي افراد عوارض بعدي خود را نشان مي‌دهد كه علامت‌دارترين اين عارضه ايجاد زخم در اثني‌عشر يا معده است و افرادي كه مبتلا به زخم اثني‌عشر ميشوند افزايش ترشح اسيد معده و افرادي كه زخم معده مي‌گيرند كاهش ترشح اسيدمعده دارند.
اين التهاب مزمن به مرور ميتواند موجب از بين رفتن لايه داخلي معده و تغيير ماهيت بافت معده و در نهايت ابتلا به سرطان معده شود. عوامل ژنتيكي نيز بسيار تأثيرگذارند.
درمان نوع مزمن ورم معده بستگي به بيماري‌اي دارد كه باكتري هليكوباكترپيلوري ايجاد كرده است ولي در اغلب بيماران مبتلا به نوع مزمن ورم معده بدون درد نياز به درمان وجود ندارد. زخم معده يا اثني‌عشري كه هليكوباكترپيلوري ايجاد كرده، معمولا طي 2 هفته و به كمك آنتي‌بيوتيك درمان ميشود.
مصرف برخي داروها بويژه داروهاي ضدالتهاب ضداستروئيدي موجب التهاب مزمن معده ميشود كه مهمترين راه درمان آن قطع داروي اوليه تحت نظر پزشك است.
چه كساني ورم معده مي‌گيرند؟
افرادي كه استرس و مشغوليت ذهني زيادي دارند ناخودآگاه همراه غذا، هوا مي‌‌بلعند، در نتيجه هوا داخل معده مي‌‌رود و تورم ايجاد ميكند. البته به اين بيماري از نظر علمي، ورم معده اطلاق نمي‌‌شود چون هنگام آندوسكوپي مورد خاصي ديده نمي‌‌شود.
همچنين افرادي كه غذا را قبل از هضم، خوب نمي‌‌جوند ممكن است دچار اين عارضه شوند، چون به منظور هضم كافي ذرات غذايي و زياد باقي نماندن آن در معده لازم است اندازه غذا پيش از بلع به كمتر از يك ميلي‌متر برسد. علاوه بر اين افرادي كه تند غذا مي‌خورند يا در حال انجام كاري تغذيه مي‌كنند، مقدار زيادي هوا مي‌‌بلعند بنابراين امكان دارد به ورم معده دچار شوند.
نوشابه‌‌هاي گازدار و مواد غذايي مانند ميوه و سبزي، كه در معده ايجاد گاز مي‌كنند، ميتواند عامل ورم معده باشد. البته نفخ ناشي از ميوه و سبزي، بيماري محسوب نمي‌‌شود؛ چون گاز توليد شده از آنها عضلات معده و روده را تقويت ميكند و احساس سنگيني شكم فرد با مصرف آنها به مرور برطرف ميشود.
به غذا خوردنتان نظم بدهيد
مصرف 3 وعده غذاي روزانه در ساعات نامنظم و نامعين موجب بروز بيماري‌هاي دستگاه گوارشي مانند ورم معده، سوءهاضمه و برگشت اسيد معده ميشود.دكتر سعيد حسيني، متخصص تغذيه و رژيم درماني در گفت‌و‌گو با فارس، مي‌گويد: صرف 3 وعده اصلي غذايي بسيار ضروري است و حذف هر يك از اين وعده‌ها به سلامت انسان لطمه وارد ميكند. چنانچه 3 وعده اصلي غذايي مصرف شود ولي در ساعات معين و منظم نباشد باز هم اختلالاتي در سلامت انسان ايجاد ميكند.
اين متخصص تغذيه و رژيم درماني ادامه مي‌دهد: هر نوع بي‌نظمي در صرف غذا موجب ناراحتي گوارشي ميشود و ممكن است موجب سوءتغذيه و بروز بيماري‌هاي دستگاه گوارشي مانند ورم معده، سوءهاضمه و برگشت اسيد معده شود.
غذاهاي مضر براي ورم معده
مصرف غذاهايي كه به نحوي باعث التهاب در معده ميشوند يا حركات معده را تحريك ميكند ممكن است منجر به ورم معده يا سوءهاضمه شوند.
بنابراين افرادي كه استفاده از موادي مانند ترشي يا فلفل باعث ايجاد درد در معده آنها ميشوند، نبايد اين مواد را بخورند.
درمان
درمان ورم معده بسته به عامل ايجادكننده آن متفاوت است، اگر عفونت باعث ايجاد ورم معده باشد، درمان عفونت به بيماران توصيه ميشود.
در صورتي كه مصرف الكل و سيگار باعث ابتلا به ورم معده شده است، بيماران بايد از ادامه مصرف آن خودداري كنند. همچنين اشخاصي كه به علت مصرف مكرر مسكن دچار ورم معده شدهاند يا نبايد اين گونه داروها را استفاده كنند يا در صورت الزام، مصرف آنها را تا حد امكان به حداقل برسانند و همزمان، داروهاي معده بخورند.
گاستریت یا ورم معده به وجود التهاب و پرخونی در سطح داخلی مخاط معده و تخریب سلول های مخاطی معده اطلاق میشود . بعضی از بیماران با شنیدن اصطلاح ورم معده فکر میکنند که ناحیه بالای شکم و زیر استخوان جناق سینه بایستی ورم کرده و بالا بیاید در صورتی که گاستریت بعلت حمله سلول های میکروسکوپی التهابی به مخاط معده و ایسکمی بافتی سطح اپیتلیال مخاط ایجاد شده و ربطی به باد کردن و و ورم کرن ناحیه معده ندارد .
هر چند وجود بعضی از علائم گوارشی مانند درد و سوزش سر دل و احساس ترش کردن و گاهی حالت تهوع تشخیص بالینی گاستریت را توسط پزشک مطرح میکند اما برای تشخیص قطعی گاستریت بایستی آندوسکوپی و درصورت لزوم بیوپسی ( تکه برداری ) انجام شود .
علائم بالینی بیمار مبتلا به گاستریت مشابه زخم پپتیک معده و یا اثنی عشر ( Peptic Ulcer ) میباشد به همین دلیل بیماران به غلط ورم معده را با زخم معده اشتباه میگیرند . این علائم شامل احساس درد و یا پیچش در قسمت فوقانی شکم – احساس ترش کردن غذا – احساس مزه اسیدی یا تلخی در دهان – زبان باردار و گاهی تهوع و استفراغ میباشد .
تنها موردی از علائم که در گاستریت ها بندرت دیده میشود ارتیاط شروع درد با غذا خوردن است که اکثرا در زخم های معده و یا اثنی عشر دیده میشود . در صورت وجود زخم در معده بیمار سیری درد ناک داشته و با خوردن غذا درد و سایر علائم تشدید میشود لذا این قبیل بیماران ازغذا خوردن گریزان هستند . بالعکس در صورت وجود زخم در اثنی عشر بیمار گرسنگی دردناک داشته و با خوردن غذا درد و سایر علائم تسکین مییابد و لذا بیماران تمایل به خوردن مرتب غذا برای جلوگیری از شروع درد را دارند .
بطور کلی وجود یک نوع میکرب به نام هلیکوباکتر پیلوری یکی از علل اصلی گاستریت میباشد که در صورت عدم ریشه کن نمودن کامل و قطعی این میکرب بطور مزمن در دراز مدت ممکنست گاستریت به حالات مرضی جدی تری از قبیل زخم معده و یا سرطان معده تبدیل شود .
سایر علل مهم گاستریت شامل : انواع استرس های عصبی و جسمی – مصرف بیش از حد مجاز الکل – مصرف بی رویه گروهی از مسکن ها بنام NSAIDs – سوختگی و عفونت های شدید در بدن – و جایگزینی بعضی از سلول های نابه جا در جدار معده میباشد .
گاستریت در صورت عدم درمان مناسب بطور حاد ممکن است به حالتی بنام گاستریت زخمی شونده یا Erosive Gastritis تبدیل شده و با بروز زخم های متعدد و سطحی در مخاط معده باعث خون ریزی های شدید گوارشی بصورت استفراغ خونی و یا مدفوع خونی بشود .
گاستریت یا ورم معده در صورت تشخیص صحیح بایستی یطور قطعی و دقیق و کامل با داروهای تخصصی درمان گردد تا از بروز عوارض جدی و گاه تهدید کننده زندگی جلوگیری شود . پروتکل های داروئی که توسط دکتر بهزاد نخعی و دستیاران مورد پژوهش و آزمایش قرار گرفته درصد موفقیت درمانی گاستریت را افزایش داده است .
بیماری گاستریت
تعریف بیماری
گاستریت (ورم معده) حالتی است که در آن اسید معده افزایش یافته و معده دچار التهاب، آزردگي، زخم سطحي یا عفونت خفیف در لایه مخاطی میشود و تدریجاً در طی مدتی طولانی ایجاد می شود و معمولاً به دو حالت ورم معده شدید یا مزمن که به صورت يك حمله ناگهاني رخ می دهد، بروز می‌كند. گاستريت در واقع جزئي از يك طيف بيماري است كه شامل زخم سطحي معده نيز ميشود.
گاستریت یا ورم معده خود بخود یك بیماری نیست اما موجب التهاب بافت‌های معده شده و زمانی اتفاق می‌افتد كه بافت درون معده تحریك‌پذیر میشود، ممكن است گاستریت در كوتاه‌مدت و یا به تدریج و در مدتی نسبتا طولانی فرد را مبتلا كند كه معمولاً قابل درمان است.
انواع گاستریت
بيمارى منترير(گاستروپاتى هيپرتروفيک)
گاستريت ائوزينوفيليک
گاستريت گرانولوماتوز
بيمارى کرون
سارکوئيدوز
عفونت‌ها (سل، سيفيليس، قارچ‌ها، ويروس‌ها، انگل‌ها)
لنفوم کاذب
رادياسيون
گاستريت ناشى از مواد سوزاننده
سندرم زولينگر – اليسون (Z-E) (گاسترينوما)
زمانى سندرم زولينگر – اليسون (گاسترينوما) در نظر گرفته مى‌شود که بيمارااولسرى شديد، مقاوم به درمان، همراه با زخم‌هائى در مناطق غيرتيپيک يا اسهال دارد.
تومورها
معمولاً در پانکراس يا دئودنوم (زيرمخاطى و اغلب کوچک) هستند. ممکن است متعدد باشد. رشد آهسته‌اى دارد. بيش از ۶۰ درصد موارد بدخيم است.
علل و عوامل
سیگار كشیدن (نیکوتین ترشحات بی‌کربنات پانکراس را در دئودنوم کاهش می‌دهد و با افزایش تحریک پاراسمپاتیک فعالیت عضلانی روده را زیاد و باعث تهوع و استفراغ میشود)
زیاده‌روی در خوردن بویژه مصرف مواد غذایی ای که دیرهضم می شوند.
ترشح بیش از اندازه اسید معده (اغلب در نتیجه مصرف نوشیدنی‌های الكلی)
ابتلا به عفونت‌های باكتریایی یا عفونت‌های ویروسی( این نوع از ورم معده ممكن است مسری باشد)
مصرف زیاد كافئین (قهوه در هر دو صورت کافئینه و غیر کافئینه تولید اسید را تحریک می نماید).
مصرف برخی از داروها مانند آسپرین، داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی
استرس (فشار جسمي شديد ناشي از سوختگي، صدمات جسمي، جراحي يا شوك )
رژیم غذایی نامناسب(خوردن بیش از اندازه و خوردن غذاهای بسیار داغ و ادویه‌دار)
ابتلا به برخی از بیماری‌ها یی كه باعث كاهش مقاومت می‌شوند
كار زیاد و خستگی
وجود باكتری هلیكوباكتر پیلوری در معده
استفاده از سالسيلاتها، فرآورده هاي دودی شده
استفاده از آنتي بيوتيكها
خوردن غذاهاي خيلي داغ، غذاهاي آلرژي زا
استفاده از داروهاي مختلف
خوردن اسيدها و قليا های قوي
بد غذا خوردن
مثلاً تند خوردن، خوب نجويدن غذاهاي دير هضم مثل غذاهاي سرشار از فيبر(انواع و اقسام سبزيجات) عدس و لوبيا خوب پخته نشده.
مصرف زياد ادويه جات، نوشيدن فراوان چاي و قهوه، نگهدارنده‌هايي مثل نيتريت که به غذاهايي چون سوسيس و کالباس اضافه ميشوند.
تحريک حرارتي در اثر خوردن مواد بسيار داغ يا سرد
دير غذا خوردن (در شب و هنگام خواب فعاليت دستگاه گوارش کاهش پيدا مي‌کند، دير غذا خوردن ميتواند زمينه گاستريت را فراهم آورد.)
ممکن است گاهی اوقات گاستریت پس از انجام یك عمل جراحی مهم یا یك آسیب روحی، سوختگی یا ابتلا به عفونت‌های شدید بروز كند.
بیماری‌های خاصی مانند كم‌خونی شدید، اختلالات دستگاه ایمنی خودكار و رفلكس‌هاى كبدى می تواند موجب ابتلا به گاستریت شود. مصرف برخی از مواد تحریك كننده مانند ادویه‌ها یا غذاهای آلرژی‌زا نیز می‌تواند این مشكل را تشدید كند.
این بیماری ممکن است گاهى اوقات نیز این بیمارى بدون هیچ عاملى بروز مى‌كند
علایم بیماری گاستریت
شایعترین علائم این بیماری عبارتند از:
درد شكمی و دل پیچه
سیاه شدن اجابت مزاج در اثر خونریزی گوارشی
احساس سوزش در بالای شكم و گاهی استفراغ
بی‌اشتهایی
ضعف
تورم شكم
درد تند، مبهم و یا آزاردهنده در قفسه سینه
احساس اسید معده در دهان
اسهال (به ندرت)
احساس پر بودن معده
سر درد
سر گیجه
تشنگی شدید
تنفس تند
كشیدگی شكم
حساس و سفت شدن شكم
باد گلو
اختلال در حركت معده و بروز علائمی چون علائم زخم معده
آروغ یا نفخ
ترش كردن
پس از صرف هر وعده غذا بيمار تا 5 ساعت احساس سوزش در ناحيه معده داشته باشد.
تهوع و گاهي اوقات استفراغ
وجود خون در استفراغ
احساس ناراحتي در قسمت فوقاني شكم
خونريزي گوارشي
پیشگیری
همیشه نمی‌توان مانع بروز عفونت ناشی از باكتری هلیكوباكتر پایلوری شد اما توصیه‌های زیر برای كاهش خطر ابتلا به گاستریت مفید هستند.
یكی از راههای مهم پیشگیری رعایت كردن حد تعادل در خوردن و آشامیدن است.
در صورتی که غالباً هضم غذا برای شما دشوارست، از حجم غذا در هر وعده بكاهید اما تعداد وعده‌های غذایی را اضافه کنید.
از مصرف مواد غذایی كه معده شما را تحریك می‌كنند مانند غذاهای ادویه‌دار، مواد خوراكی اسیدی، غذاهای سرخ كرده و یا پرچرب پرهیز كنید.
كسانی كه مستعد ابتلا به ورم معده هستند نباید وعده‌های غذایی را فراموش كنند و باید برای هر روز برنامه غذایی منظمی داشته باشند.
الكل باعث تحریك پذیری و ساییده شدن لایه مخاطی معده شده و در نهایت منجر به التهاب و خونریزی معده میشود، پس از مصرف نوشیدنی‌های الكلی بپرهیزید.
سیگار نكشید. كشیدن سیگار اسید معده را افزایش می‌دهد، در لایه محافظ معده اختلال ایجاد كرده و معده را مستعد ابتلا به گاستریت و همچنین زخم معده می‌كند.
حتی‌المقدور از مصرف داروهایی كه معده شما را ناراحت می‌كند، خودداری كنید. از داروهایی چون آسپرین و ایبوبروفن استفاده نكنید
همچنین می توانید در مورد مصرف داروی مناسب با پزشك مشورت كنید تا بهترین راه‌حل را در اختیار شما قرار دهد.
عوامل مستعد کننده ( استرسهای شدید روحی و جسمی از قبیل سوختگیهای وسیع و ناراحتیهای قلبی و اضطراب و مصرف داروهای ضد التهابی و یا وجود باکتری (هلیکوباکتر وکامپیلوباکتر)) باید کاهش یابد و یا از بین بروند و سپس اقدام به درمان گاستریت کنیم.
تشخیص
پزشك براساس علائمي كه فرد توصيف ميكند، ميتواند اين بيماري را تشخيص دهد.
درباره عادات غذايي و مصرف داروها، میزان مصرف سيگاراز فرد سوالاتی می پرسد. ممکن است که پزشک عكسبرداري از معده با اشعه ایکس را بعد از بلع باريوم، پيشنهاد كند. بيوپسي (عمل كندن بافت را براى نمونه‌بردارى) از بافت معده نيز ميتواند مفيد باشد. معاينه از طريق آندوسكوپي فوقاني بهترين روش تاييد اين بيماري است. اين آزمايش ضايعات مشخصه بيماري را نشان مي‌دهد.
در روش آندوسكوپى اعضاى شكمى بالایى پزشك یك لوله نازك شامل یك دوربین بسیار ظریف را از راه دهان یا مجارى بینى وارد بدن مى‌كند و آن را به سمت معده مى‌فرستد تا بافت‌هاى معده را مشاهده كند.
پزشك التهاب‌هاى بافت را بررسى كرده و یك نمونه كوچك از بافت معده را نیز براى آزمایش برمی دارد.
شیوه بعدی آزمایش خون است. در این روش پزشك گلبول‌هاى قرمز خون را شمارش كرده و با كنترل آن متوجه می شود كه فرد دچار كم خونى است (یعنی تعداد گلبول‌هاى قرمز خون بیمار به حد طبیعى نیست). این كم خونى گاهى اوقات مى‌تواند به دلیل خونریزى از معده باشد.
روش دیگر آزمایش مدفوع است. در این آزمایش وجود خون در مدفوع كه دلیل آن ممكن است خونریزى از معده باشد كنترل مى‌شود.
درمان
درمان گاستریت بستگی به عامل خاص بروز آن دارد، انتخاب نوع روش درمان این بیمارى با در نظر گرفتن سن، سلامت عمومى بدن، تاریخچه پزشكی، گسترش بیماری، طاقت بدن در برابر داروها و روش‌هاى درمانى ویژه و در نهایت انتخاب و ترجیح خود بیمار صورت مى‌گیرد. اهداف درمان عبارتند از رفع علایم و حذف دارو یا ماده‌ای كه باعث آزردگی معده میشود.
درمان مناسب و رايج انواع خفيف گاستريت، ضداسيدها در فرم شربت يا قرص هستند. ممكن است ضداسيد در تخفيف بيماري موثر واقع نشود، آن وقت پزشك داروهايي از قبيل سايمتيدين، رانيتيدين، نيزاتيدين و فاموتيدين را تجويز می كند. داروهاي مانند سوكرالفيت يا ميزوپروستول (محافظت‌كننده پوشش معده) نيز شايد مفيد باشند.
لازم به ذکر است که برخی از این داروها در دوران بارداری خطراتی را به دنبال دارد. در صورتي كه گاستريت بر اثر مصرف الكل، سيگار يا داروهاي ضد درد ايجاد شده باشد، اجتناب از اين مواد آزاردهنده بسيار حياتي است. اگر گاستريت با كمبود ويتامين B12 همراه باشد، بيمار نياز به تزريق ماهانه ويتامين B12 تا آخر عمر دارد.
همچنین، جلوگیرى از مصرف برخى غذاها، نوشیدنى‌ها و داروهاى خاص در این خصوص توصیه مى‌شود.
چنانچه عامل گاستریت بیمار، عفونى باشد ممكن است پزشك آنتى بیوتیك‌هاى خاصى را براى از بین بردن میكروب هلیكوباكتر تجویز كند.
محققان توصیه مى‌كنند كه پیش از متوقف كردن مصرف هر دارو و یا شروع هر شیوه درمانى حتما باید با پزشك مشورت كرد.
از عوامل مؤثر و درمان كننده گاستریت حاد و مزمن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
استراحت
داروهای ضد تهوع
تخلیه معده
تجویز مایعاتی چون آبگوشت نمكدار
آب، چای شیرین، آب معدنی و سوپ رقیق
تجویز غذاهای نرم و ملایم چون نان تست شده همراه با كره یا تخم مرغ نیم بند
غلات پخته شده، پوره سیب زمینی، فرنی
ماست شیرین، شیر و خامه، ژله
گوشت پخته یا كباب شده
تغییر رژیم غذایى و دارویى
مصرف دارو
جراحی
درمان این بیمارى معمولا شامل مصرف دارو براى كاهش تولید اسید معده است
در روز اول حمله ورم معده مرتباً مایعات بنوشید، ترجیحاً شیر یا آب، غذاهای جامد نخورید. تدریجاً رژیم غذایی عادی خود را از سر گیرید، اما از غذاهای داغ و پر ادویه، الكل، قهوه، و غذاهای اسیدی پرهیز كنید تا زمانی كه علایم كاملاً برطرف شوند.
مهمترین توصیه‌هایی كه می‌تواند شما را در درمان این بیماری یاری دهد
داشتن عادات تغذیه‌ای مناسب
نگه داشتن وزن در حالت سالم و طبیعی
ورزش كردن به اندازه كافی
كنترل كردن استرس و فشارهای روانی روزانه
درمانهای اختصاصی گاستریت حاد
در صورتی که علت گاستریت مصرف اسید یا باز باشد این مواد باید خنثی گردد.
بیمار را به استفراغ و لاواژ تحریک نکنید.
قرار دادن NGT، در صورت لزوم دادن مسکن و آرام بخش (درمان حمایت کننده).
آماده نمودن بیمار جهت آندوسکوپی و یا جراحی احتمالی
درمان اختصاصی گاستریت مزمن
تعدیل برنامه غذایی
فراهم کردن استراحت، کم کردن استرس
داروهای گیاهی درمانی برای این بیماری
هندوانه
خواص داروئی:هندوانه از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است . گرما را برطرف می کند و بهترین میوه تابستان است .
شيرين بيان
چاي شيرينوش
رگليسيدين
رگليس معطر
قطره خوراكي بابونه
اسانس آويشن
مصرف منظم چای سبز
کاتچین موجود در چای سبز ممکن است به عنوان یک آنتی اکسیدان و آنتی باکتریال برای سرکوب باکتری هلیکوباکترپیلوری عمل نماید.
درمان دارویی
استفاده از آنتی اسیدها، آنتا گونیست‌های گیرنده‌های H2 هیستامینی و مصرف آنتی‌بیوتیک ( تترا سیکلین و آموکسی سیلین ) و نمک‌های بیسموت در درمان هلیکوباکتر پیلوری طبق تجویز پزشک .می تواند موثر باشد.
بررسی علائم سوء جذب ویتامین B12 ( در گاستریت آتروفیک، وجود آنتی‌بادی‌های ضد فاکتور داخلی منجر به سوء جذب ویتامین B12 میشود ).
بررسی خونریزی در گاستریت خونریزی دهنده ( هماتمز، تاکیکاردی و افت فشار خون ).
مصرف دارو انتي اسيد:
براى كاهش تولید اسید معده (اسید معده بافت‌هاى ملتهب معده را تحریك مى‌كند) است كه از این طریق علائم بیمارى بهبود یافته و به تدریج سلامتى حاصل شود.
انتي بيوتيك تراپي:
چنانچه عامل گاستریت بیمار عفونى باشد ممكن است پزشك آنتى بیوتیك‌هاى خاصى را براى از بین بردن میكروب هلیكوباكتر تجویز كند.
پروبیوتیک ها:
پروبیوتیک ها (مثل لاکتوباسیلوس کازئی) ممکن است با رشد باکتری هلیکوباکترپیلوری مداخله نمایند. پروبیوتیک ها همچنین می توانند اثربخشی درمان آنتی بیوتیکی را برای هلیکوباکترپیلوری افزایش دهند و عوارض جانبی درمان را کاهش دهد.
مراقبت پرستاری
به بیمار در شناسایی عوامل تشدید کننده درد و پرهیز از آنها کمک کنید.
در مورد تعدیل تغذیه، اجتناب از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های محرک با بیمار صحبت کرده و در صورت لزوم برایش توضیح دهید.
خودداری از آشامیدنی‌های حاوی کافئین ( کافئین باعث افزایش ترشح پپسین می‌گردد )، خودداری از مصرف الکل و سیگار کشیدن را به بیمار آموزش دهید.
بیمار را به استفاده از داروهای تجویز شده تشویق کنید.
اثر بخشی داروها را بررسی کنید( بررسی اثر بخشی دارو منجر به پیدا کردن ترکیب درمانی صحیح خواهد شد).
در مورد داروهای مصرفی اطلاعات بدهید.
علائم خونریزی گوارشی را آموزش دهید ( مدفوع سیاه و قیری، خستگی، درد و استفراغ خونی ).
عوارض:
یكی از عوارض ناشایع ولی خطرناك ورم معده، خصوصاً در سالمندان، خونریزی است.
گاستریت شامل تورم یا التهاب معده است. . گاستریت ممکن است بدون درد باشد و یا باعث درد معده مداوم باشد. در برخی موارد، ورم مزمن معده با زخم همراه است و ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد. در بسیاری از افراد، به سرعت با درمان بهتر میشود
گاستریت یا ورم معده به حالتی گفته میشود که در آن معده دچار التهاب یا عفونت خفیف در لایه مخاطی میشود و معمولا به دو حالت، ورم معده حاد و مزمن بروز میکند. گاهی اوقات ممکن است ورم معده در صورت طولانی شدن، منجر به زخم معده شود.
چه عواملی باعث بروز گاستریت می‌شوند؟
کشیدن سیگار، پرخوری به ویژه مصرف مواد غذایی که راحت هضم نمی‌شوند، ترشح بیش از اندازه اسید معده، ابتلا به عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی (این نوع ورم معده ممکن است مسری باشد)، مصرف زیاد کافئین و مصرف برخی از داروها مانند آسپیرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی، استرس، رژیم غذایی نامناسب، ابتلا به برخی از بیماری‌ها که باعث کاهش مقاومت بدن می‌شوند، خستگی یا کار زیاد و در نهایت وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری در معده، همگی می‌توانند از عوامل بروز بیماری گاستریت باشند.
همچنین گاهی اوقات گاستریت پس از انجام یک عمل جراحی مهم یا یک آسیب روحی، سوختگی یا ابتلا به عفونت‌های شدید بروز میکند. برخی از بیماری‌های خاص نیز مانند کم‌خونی شدید، اختلالات دستگاه ایمنی بدن موجب ابتلا به گاستریت میشود. لازم به ذکر است که گاهی مصرف برخی از مواد تحریک کننده معده مانند ادویه یا غذاهای آلرژی‌زا نیز می‌تواند این مشکل را تشدید کنند.
علائم بیماری گاستریت کدامند؟
شایعترین علائم این بیماری دل‌درد و دل‌پیچه، سیاه شدن مدفوع در اثر خونریزی گوارشی، احساس سوزش در بالای شکم و گاهی استفراغ، بی‌اشتهایی، تب، ضعف، ورم شکم، درد تند و مبهم و یا آزاردهنده در قفسه‌سینه، احساس اسید معده در دهان و ندرتا اسهال است. گاستریت همچنین با آروغ یا نفخ همراه است.
علاوه بر این در گاستریت حاد علائمی چون کوفتگی، احساس پر بودن معده، سردرد، سرگیجه، تشنگی شدید، تنفس تند، کشیدگی شکم، حساس و سفت شدن شکم مشاهده میشود.
در گاستریت مزمن ممکن است اختلال در حرکت معده و بروز علائمی چون علائم زخم معده بروز کند.
چگونه می‌توان از ابتلا به گاستریت پیشگیری کرد؟
اگرچه شما همیشه نمی‌توانید مانع از بروز عفونت ناشی از باکتری هلیکوباکترپیلوری شوید، اما توصیه‌های زیر برای کاهش خطر ابتلا به گاستریت مفید هستند.
* یکی از راههای مهم پیشگیری از بروز این بیماری رعایت حد اعتدال در خوردن و آشامیدن است. با دقت غذا بخورید. اگر اغلب اوقات هضم غذا برای شما دشوارست، تعداد وعده‌های غذایی را اضافه کرده و از حجم غذا در هر وعده بکاهید. از مصرف مواد غذایی که معده شما را تحریک میکنند مانند غذاهای ادویه‌دار، مواد خوراکی اسیدی، غذاهای سرخ‌کرده و یا چرب پرهیز کنید.
همچنین به خاطر داشته باشید، نباید وعده‌های غذایی را حذف کنید و باید برای هر روز برنامه غذایی منظمی را دنبال کنید.
* از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید، چراکه الکل باعث تحریک پذیری و ساییده شدن لایه مخاطی معده شده و در نهایت منجر به التهاب و خونریزی معده میشود.
* سیگار نکشید. کشیدن سیگار در لایه محافظ معده اختلال ایجاد کرده و معده را مستعد ابتلا به گاستریت و همچنین زخم معده میکند. سیگار در عین حال اسید معده را افزایش می‌دهد، بهبود معده را به تاخیر می‌اندازد و یکی از عوامل مهم خطرزا در ابتلا به سرطان معده است.
* حتی المقدور از مصرف داروهایی که معده شما را ناراحت میکنند، خودداری کنید. نوع داروی مسکنی که استفاده می‌کنید تغییر دهید. اگر برایتان مقدور است از داروهایی چون آسپیرین و ایبوپروفن استفاده نکنید. این قبیل داروها می‌توانند منجر به التهاب معده شده و تحریکات معده را تشدید کنند. در عوض می‌توانید از مسکن‌های حاوی استامینوفن مصرف کنید.
در مورد مصرف داروی مناسب همچنین می‌توانید با پزشک مشورت کنید تا بهترین راه حل را در اختیار شما قرار دهد.
در صورتی که می‌دانید چه عاملی می‌تواند باعث بروز یا تشدید ورم معده در شما شود، باید آن عامل را حذف کنید که معمولا در این صورت ظرف چند روز بهبودی حاصل میشود
راه تشخیص گاستریت چیست؟
تشخیص این بیماری با استفاده از روش آندوسکوپی و دیدن درون معده انجام می‌گیرد. در این روش یک لوله انعطاف پذیر از مری به داخل معده هدایت میشود. به هنگام آندوسکوپی امکان دارد تکه کوچکی از بافت مخاط معده برداشته شود و برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده شود. هدف از این روش، رفع علائم و حذف دارو یا ماده‌ای است که باعث ناراحتی معده میشود.
راههای درمان بیماری گاستریت کدامند؟
درمان گاستریت بستگی به عامل خاص بروز آن دارد و ممکن است شامل تغییر در نحوه زندگی، مصرف دارو و یا در موارد بسیار نادر، انجام جراحی برای درمان بیماری و یا حالت خاصی که منجر به ورم معده شده است، باشد.
در صورت بروز خونریزی زیاد ممکن است نیاز به بستری کردن وجود داشته باشد. برای ناراحتی و درد خفیف می‌توان از داروهای خنثی کننده اسید معده یا استامینوفن استفاده کرد، اما از آسپیرین استفاده نکنید. امکان دارد سایر داروها مثل داروهای بهبود دهنده زخم نیز تجویز شوند.
در روز اول حمله ورم معده، غذاهای جامد نخورید. فقط مایعات و ترجیحا شیر یا آب بنوشید. تدریجا رژیم غذایی عادی خود را از سر بگیرید، اما از غذاهای داغ و پر ادویه، الکل، قهوه و غذاهای اسیدی پرهیز کنید تا زمانی که علائم کاملا برطرف شوند.
در پایان به خاطر داشته باشید که مشکلات گوارشی از بهم خوردگی ساده معده گرفته تا سرطان معده می‌توانند به دلایل بسیاری، از جمله شکل زندگی که ما انتخاب می‌کنیم و برایمان قابل کنترل است، بروز کنند. در مجموع باید دستگاه گوارش را سالم نگه داشت که در این زمینه می‌توان از توصیه‌های پزشکان کمک گرفت.
مهمترین توصیه‌هایی که می‌توانند شما را در این زمینه یاری دهند، داشتن عادات تغذیه‌ای مناسب، حفظ وزن در حد سالم و طبیعی، ورزش کردن به اندازه کافی و کنترل استرس و فشارهای روانی است.