مقدمه
زمانیکه حقی در حقوق کشورها و در مقررات بین المللی برای اشخاص، پیش بینی می شود، در جهت تضمین آن حق نیز بایستی مقرراتی پیش بینی شود.
حقوق مالکیت فکری نیز از جمله حقوقی است که در حقوق داخلی کشورهای مختلف و مقررات بین المللی برای اشخاص تعیین شده است و بالطبع در جهت تضمین اجرای آن نیز مقررات مختلفی پیش بینی شده است.
حقوق مالیکت فکری به دو بخش اصلی مالکیت ادبی و هنری و مالکیت صنعتی تقسیم می شود و مالکیت صنعتی نیز خود به مباحث مختلفی از قبیل حق اختراع (Patent)، علائم تجاری (trade mark)، طرح های صنعتی (industrialdising) و مدارهای یکپارچه (integerated circuit) می پردازد. از آنجایی که حق اختراع نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشورها و اقتصاد جهانی دارد، به نظر می رسد که مهمترین حوزه مالکیت صنعتی می باشد و بالطبع ضمانت اجرای آن نیز بایستی با عنایت به این اهمیت از جایگاه مهمی برخوردار باشد. حقوق انحصاری ناشی از حق اختراع که متعلق به صاحب آن می باشد، باید به بهترین شیوه و با تصویب مقررات قانونی مقتضی تضمین شود تا جایگاه واقعی و فسلفه اصلی اعطای حقوق انحصاری به صاحبان حقوق هم در سطح داخلی کشورها و هم در سطح جهانی تامین شود.
امروزه با توجه به گسترش روز افزون فناوری و در نتیجه افزایش نقض حقوق مالکیت فکری به ویژه حق اختراع، بررسی ضمانت اجرای حق اختراع امری ضروری می نمایاند که ما در این تحقیق به این مساله بسیار مهم خواهیم پرداخت. ضمانت اجرای حق اختراع می تواند شامل: ضمانت اجرای کیفری، مدنی، اداری و گمرکی شود که شاید برخی از این ضمانت اجراها در حقوق داخلی کشورها و مقررات بین المللی برای حق اختراع وجود ندارد. اما نیاز به آنها بنا به اقتضا ممکن است به شدت احساس شود. ما نیز در این نگارش به بررسی این ضمانت اجراها هم در سطح داخلی و هم تا حد امکان در سطح بین المللی و حقوق سایر کشورها خواهیم پرداخت.

کلیات
در این بخش بررسی و تعریف مفاهیمی که در ضمن این مبحث عنوان می شوند، مدنظر می باشد. حق اختراع یکی از شاخه های مهم حقوق مالکیت صنعتی است که به معنای اعطای حقوق انحصاری احصا شده در قوانین و مقررات داخلی و بین المللی برای صاحبان حق اختراع، به مختراعان برای مدت تعیین شده در قانون می باشد. در حقوق ایران، در قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386، نیز به حق اختراع و حقوق صاحبان آن اشاره شده است.
ضمانت اجرای مختلفی که نیز ممکن است در خصوص حق اختراع اعمال شوند عبارتند از: ضمانت اجرای مدنی که مبتنی بر جلوگیری از نقض حق یا ادامه آن و در صورت وقوع نقض محاسبه میزان خسارات وارده به دارنده حق می باشد. در صورتی که نقض حق شدید و عالمانه و عامدانه صورت گیرد و تجری متجاوزانه تنها نسبت به منافع دارنده حق بلکه نسبت به منافع جامعه برساند، اقدامات و ضمانت اجراهای کیفری که خود دارای انواع و اقسام زیادی است جهت تنبیه و شبه متجاوز اعمال می شود. در مواردی هم که اقدامات فوق توسعه مقامات غیر قضایی انجام شود، از آنها به عنوان ضمانت اجرای اداری یاد می شود. در صورتی که نقض حق در مقیاس گسترده تجاری صورت گیرد و ناقض حق در قلمرو یک کشور دیگر، محصولات تقلبی و تقلیدی را تولید نماید و قصد داشته باشد با صادر کردن آن به کشورهای دیگر کسب منفعت نماید، علاوه بر ضمانت اجراهای مذکور، در چنین مواردی ضمانت اجراهای گمرکی که توسط مقامات و مأمورین اداره گمرک انجام می پذیرد، اعمال می شود که مهمترین ضمانت اجرای اداری محسوب می شود. به ضمانت اجرای گمرکی در معاهده پاریس و تریپس اشاره شده است.
اما در خصوص ضرورت وجود مقرراتی در مورد ضمانت اجرای حق اختراع باید به نقش اساسی حمایت از حقوق صاحبان حق اختراع در توسعه اقتصادی و تجاری کشورها و سطح رفاه اجتماعی مردم جامعه اشاره نمود و در خصوص مبانی وجود چنین ضمانت اجراهایی از جمله می توان به مبانی فقهی و قاعده بسیار مترقی اشاره کرد. البته قابل ذکر است که این قاعده فقط می تواند ضمانت اجرای مدنی را توجیه نماید. اما «لاضرر» باید در نظر داشت که ضمانت اجرا منحصر به جبران خسارت نمی باشد و گاهی اوقات، ضمانت اجرا می تواند به عنوان عامل بازدارنده نقض ایفای نقش نماید. اما در هر صورت ما در این نگارش به تمامی ضمانت اجراها و راهکارهای موجود در جهت تضمین حق اختراع در حقوق داخلی و در حد اقتضاء حقوق سایر کشورها و اسناد بین المللی موجود در این زمینه، خواهیم پرداخت.

——————–
بخشی از مقاله «ضمانت اجرای حق اختراع (Patent)» را مطالعه کردید. در صورت تمایل میتوانید متن کامل را از لینک زیر دریافت نمایید.

[download id=”20″]
حجم فایل : 500 KB

رمز فایل : www.daneshju.ir

نویسنده : حامد نجفی
هرگونه کپی برداری از مطلب فوق تنها با ذکر منبع (www.Daneshju.ir) و نام نویسنده (حامد نجفی) مجاز است.