آماده‌سازى زمين براى نيشکر

– دیسک‌زنى – Harrowing
دیسک‌زنى و کلوخ‌شکنى به‌ منظور خرد کردن کلوخه‌ها و نرم کردن خاک و کندن علف‌هاى هرز و به‌هم زدن لانه‌هاى موش جهت سهولت جریان آب. در اجراى این عمل از تراکتورهاى چرخ زنجیرى (یا پلاستیکى قوی) استفاده مى‌شود.

– کرت‌بندى – Bordering
تقسیم‌ زمین به کرت‌هاى مربعى شکل محصور به‌ وسیله پشته‌ها، باعث مى‌شود که در اثر آبیارى و آبگیرى کرت‌ها، کلوخه‌ها از بین رفته و از شستشوى خاک جلوگیرى شود (براى این کار از تراکتورى که به آن کرت‌بند متصل است، استفاده مى‌شود).

– تکمیل پشته‌سازى -Check bordering
این مرحله براى تکمیل پشته‌سازى اجرا مى‌شود. باید توجه داشت اغلب در مزارعى که به‌علت وسعت کار تهیه زمین، عملیات ماخار با اکراه صورت مى‌گیرد پس از کشت محصول با نقاط پست و بلند مواجه مى‌شوند که هنگام آبیاری، نیشکرها در اثر آب ماندگى خفه و یا در اثر عدم آب‌خوری، رشد ناقص مى‌کند و یا مزرعه کلوخى شده و باعث کاهش درصد جوانه‌ها مى‌شود.

– نهرکنى ماخار -Ditchiing
این نهرها به‌وسیله دستگاه نهرکنى ساخته مى‌شود. لازم است بیان شود که آبیارى ماخار از پست‌ترین شیب مزرعه شروع مى‌شود (عکس شیب) و در بالاترین شیب پایان مى‌یابد. شیب نهرها یک در هزار و فاصله آنها در داخل مزرعه ۸۰ تا ۱۰۰ متر است.

انواع روش‌هاى کاشت نیشکر

– کاشت قلمه
قطعه‌اى که براى تهیه قلمه انتخاب مى‌شود معمولاً از میان مزارع کشت جدید -Plant یا مزارع راتون‌هاى اولیه- (مزرعه بازروئى شده) که داراى رشد کافى و نیشکر یکنواخت و عارى از بیمارى و آفت هستند، برگزیده مى‌شود که چند ماه قبل از کشت، این قطعات مورد مراقبت‌هاى ویژه قرار مى‌گیرند.

در ایران براى تهیه قلمه مناسب، از قمه‌ نى‌برى و یا داس‌هاى مخصوص که قبلاً ضدعفونى شده باشد استفاده مى‌شود تا از سرایت بیمارى‌هاى قارچى به گیاه جلوگیرى شود.
قلمه انتخابى حداقل داراى ۳ جوانه و طول آن بین ۳۰ تا ۶۰ سانتى‌متر و محل قطع آن در وسط دوگره مى‌باشد. براى پیشگیرى از سرایت امراض، قلمه‌ها را کاملاً ضدعفونى کرده و دقت مى‌شود که فاصله بین زمان قطع و کاشت قلمه بسیار کوتاه باشد.

– کاشت بذر
کاشت بذر هنگامى انجام مى‌گیرد که هدف، تولید نژاد جدیدى از نیشکر است که بدین‌ترتیب محققین اصلاح نبات مى‌توانند نژادهاى جدیدى از نیشکر را از نظر زودرسی، مطابقت با آب و هواى محیط‌‌ هاى مختلف، مقاومت در مقابل بیمارى‌ها، افزایش میزان محصول، مقاومت به ورس و درصد قند را به‌وجود آورند.

عمق کاشت قلمه‌هاى نیشکر
قلمه‌ها را پس ار آماده شدن به‌طور افقى در کف جوى‌ها مى‌خوابانند و بر روى آن به ارتفاع ۳ تا ۷ سانتى‌متر خاک مى‌ریزند و بلافاصله آبیارى مى‌کنند.

مقدار قلمه‌ها در هکتار
تعداد قلمه‌هاى نیشکر کاشته شده در هر هکتار بستگى به‌شرایط محیط، رقم گیاه، مقدار و چگونگى آبیاری، روش کاشت و سایر عوامل دیگر دارد اما در هر صورت پس از تهیه زمین و قلمه‌ها براى هر هکتار زمین حدود ۱۵-۲۰ هزار قلمه مورد نیاز مى‌باشد.

زمان کاشت قلمه‌هاى نیشکر
زمان مناسب کاشت نیشکر در شرایط آب و هوائى خوزستان از نیمه دوم مرداد تا اواخر مهرماه مى‌باشد. باید توجه داشت که کشت‌هائى که با تأخیر انجام شود در سال بعد کاهش محصول خواهد داشت.

كشت نیشكر معمولا از اواسط مردادماه تا اواسط مهرماه بصورت كشت دو ردیفه روى پشته (پاین اپل مستقیم) و كشت داخل فارو (پاین اپل معكوس) با فاصله مركز به مركز فاروها 183 سانتیمتر انجام مى گیرد. كشت نیشكر در واحدهاى هفت‌تپه و كارون بصورت جوی، پشته و كشت در كف فارو انجام میگیرد. در این روش فاصله مركز به مركز فاروها 150 سانتیمتر است.

براى عمل آورى نیشكر چهار عملیات اصلى آماده سازى زمین، كاشت، داشت و برداشت در بخش كشاورزى به شرح زیر انجام مى گردد:

1 -آماده سازى زمین:
هر كدام از كشت و صنعت هى هفتگانه توسعه نیشكر تقریبا دارى 12 هزار هكتار مزرعه نیشكر بوده كه هركدام به 6 قطعه 2 هزار هكتارى تقسیم مى شوند. در هر فصل زراعی، 10 هزار هكتار زیر كشت (5 قطعه 2 هزار هكتاری) و 2 هزار هكتار باقى مانده بصورت آیش مى باشد. این مجموعه ها به نوبه خود به قطعات جزیى ترى تقسیم گردیده و عملیات آماده سازى زمین بر اساس این تقسیم بندى ها برنامه ریزى و اجرا مى گردد.

عملیات آماده سازى زمین مشتمل بر مراحل زیر مى باشد:
1) آبشوئى
2) عملیات شیارزنى (در دو نوبت كه دومى با دستگاه شیار زن باله دار و انحراف 45 درصد انجام میشود)
3) نرم كردن سطح خاك با دیسك كلوخ شكن
4) كرت بندی
5) ماله زنى هاى اول و دوم با انحراف 45 درجه نسبت به یكدیگر
6) تعیین مسیر كاشت نى
7) عملیات پشته سازى با عمق 44 تا 48 سانتیمتر و فواصل 1/5 متر از یكدیگر

2- كاشت:

در این مرحله، قلمه هاى نى با ماشین مخصوص بصورت دو ردیفه و(Over lap) كاشته شده و روى آن 3 الى 5 سانتیمتر خاك پاشیده میشود.

3- داشت:

عمده فعالیتهایى كه در مرحله داشت صورت مى گیرد شامل: آبیاری، كوددهی، علف كشى (pre-Emergence) ، دفع آفات و هلینگ آپ مى باشد.
نیشكر براى ادامه رشد و تولید مناسب محصول به آب فراوان و 25 تا 30 بار آبیارى در یك سال زراعى نیاز داشت. با توجه به اینكه در استان خوزستان بخش عمده بارندگى در فصول پائیز و زمستان روى مى دهد، احتیاجات آبى گیاه منحصراً می‌بایست از طریق آبیارى تأمین گردد.

سیستم‌هاى آبیارى نیشكر متفــاوت است و قدیمی‌تـــریــن روش كه هنــوز هم در خوزستان بكار میرود، آبیاری”سیفونى” است كه در آن آب مورد نیاز گیاه بوسیله سیفون‌هایى بقطر 5/7-5 سانتیمتر وارد فاروها میشود. در سالهاى اخیر روشهاى جدیدى در زمینه آبیارى مزارع نیشكر ابداع گردیده و در بسیارى از كشورها از شیوه‌هاى آبیارى بارانی، آبیارى قطره‌اى و آبیارى هیدروفلوم استفاده میشود.بدلیل تلف شدن آب در سیستم آبیارى سیفونى و نیز بالا بودن هزینه‌هاى آبیارى بارانى و قطره‌اى و همچنین نیاز به صرف انرژى جهت راه‌اندازى سیستم در روشهاى فوق در دهه اخیر استفاده از روش هیدروفلوم براى آبیارى مزارع نیشكر در پروژه‌هاى جدید توسعه نیشكر در استان خوزستان رایج شده است.

در این روش، بر اساس نیاز آبى گیاه نیشكر، مقدار آب ورودى به مزرعه توسط دریچه هایى با دبى متغیر تنظیم شده و سپس آب وارد لوله هى پلاستیكى به نام هیدروفلوم مى شود كه جنس آن از پلى اتیلن بوده و در طول مزرعه كشیده شده اند كه با نصب دریچه هى قابل تنظیم پلاستیكى بر روى این لوله ها آبیارى مزرعه با سهولت و راندمان بالاترى انجام مى گیرد. روش هیدروفلوم در مقایسه با روشهاى دیگر آبیارى داراى مزایا و محاسنى بشرح زیراست :
• هزینه كم نسبت به آبیارى بارانى و قطره‌اى
• ممانعت از تجمع املاح در سطح خاك و محدوده ریشه نسبت به روشهاى آبیارى دیگر
• كنترل كامل بر روى مقدار جریان ورودى آب به ردیف‌هاى كشت نیشكر
• حداقل نیاز به نیروى انسانی
• اشغال محدوده كمترى از سطح مزارع نیشكر
• كاهش هزینه‌هاى مراقبت و نگهدارى در مقایسه با روشهاى دیگر
• امكان جمع‌آورى لوله‌ها در زمان استفاده از ماشین‌آلات آماده سازی، تهیه زمین و نیز برداشت نیشكر

با استفاده از این روش در پروژه‌هاى جدید توسعه نیشكر، در مزارع با قطعات 25 هكتارى در حدود یك كیلومتر لوله با قطر حدوداً 15 اینچ برنامه‌ریزى شده كه آب لازم را با دبى 75 لیتر در ثانیه به مزارع نیشكر هدایت می‌نماید. با توجه به بحران آب در قرن حاضر استفاده از این روش حدوداً 25% میزان آب مصرفى مزارع نیشكر را كاهش داده و سبب صرفه‌جویى قابل توجهى در مصرف آب كشاورزى گردیده است.

هلینگ آپ:
در اراضى كه نى در كف جوى كشت شده است در مرحله رشد گیاه نیشكر (30تا40 سانتى متری) با عملیات هلینگ آپ جاى جوى و پشته عوش شده و نى بر روى پشته قرار مى گیرد این امر باعث سهولت در آبیارى و حركت مناسب آب در فارو شده و عملیات آبیارى با بازده بالاترى صورت مى گیرد. همچنین در زمان برداشت نیشكر كف برى بهترى توسط ماشین هاى برداشت (هاروستر) انجام مى گیرد.

4-برداشت:

برداشت نى با دروگرها (Harvester) صورت مى گیرد. تناژ برداشت محصول در سال اول كشت تا 130 تن در هكتار خواهد بود و در شرایط عادى نیز نباید كمتر از 70 تن باشد از هر مزرعه پنج سال بهره بردارى مى شود.

سال اول برداشت از مزرعه را Plant و سالهاى دوم الى پنجم را Rotoon مى نامند. نیشكر پس از برداشت توسط كامیون هاى حامل (یا وسایل دیگر حمل) به كارخانه منتقل و برى تبدیل شدن به شكر مراحل متعددى را طى میكند.

گرد آورنده: CASSIATORA (مدیر بخش کشاورزی)