در سال 1991 در نمایشگاه سولون پاریس هواپیمایی به نمایش درآمد که شگفتی همگان را برانگیخت و آن چیزی نبود جز yak-141

طرح اولیه این هواپیما در سال 1975 ارائه گردید که بدلیل مدت زمان نسبتا طولانی که برای طراحی موتور لازم بود و هزینه بسیار بالا طرح متوقف شد ولی ظاهرا این طرح بصورت کلی نیز ملغی نشده بود زیرا به ناگهان در ابتدای سال 1989 اعلام شد که این هواپیما بزودی پرواز خواهد کرد و در مارچ سال 1989 این هواپیما به خلبانی Andrei Sinitsin اولین پرواز آزمایش خود را انجام داد . این هواپیما از سوی ناتو به Freestyle معروف می باشد . در اصل این هواپیما برای جایگزینی yak-38 ساخته شد که yak-141 هم بزرگتر و هم سریعتر بود . yak-38 وظیفه دفاع از استحکامات اتمی کیف را برعهده داشت که yak-141 به محض جایگزینی علاوه برآن به واسطه دارا بودن راداری بسیار قوی و مجهز شدن به موشکهای ضد زیر دریایی این وظیفه را بعهده گرفت . yak-141 دارای سیستم مراقبت و هدایت دریایی می باشد سیستم نصب شده در بدنه و کابین هواپیما به خلبان این اجازه را می دهد که بلادرنگ وضعیت عمود پرواز را به افقی و بالعکس تغییر دهد و بشکلی منحصر به فرد قادر خواهد بود این عمل را در حالی که بصورت افقی در حرکت است تغییر وضعیت دهد و بصورت عمودی پرواز کند برخلاف yak-38 این هواپیما کمترین نوسان عملیاتی را دارا می باشد . با استفاده از پس سوز موتور yak-141 می تواند سرعت خود را تا 1.8 ماخ افزایش دهد که براستی این مزیت برای یک هواپیمای عمود پرواز در دنیا بی نظیر می باشد بطوری که با تولد این هواپیما نیروی هوایی انگلستان طرح هواپیمای عمود پرواز p-115 را کنسل می کند . yak-141 در اولین آزمایشها رکورد ها را یکی یکی می شکند بطوریکه در اولین حرکت رکورد Harrier’s را در رسیدن در کمترین زمان به بیشترین ارتفاع ( پرواز عمودی ) را شکست که همین باعث شد حکمرانان شوروری با تامین بودجه لازم اجازه تولید انبوه این هواپیما را صادر نمایند . بلافاصله کمیته از سوی یاکولوف طراح yak-141 برای بحث صادرات این هواپیما تشکیل شد تا علاوه بازاریابی طرحی ارئه شود که این هواپیما به شکلی خاص صادر شود یعنی یکسری از دستگاههای نصب شده برروی آن حذف و سپس صادر شود و حاصل آن این بود که بلافاصله کشورهای اسپانیا و هندوستان آمادگی خود را برای خرید اعلام کنند ولی مخالفت اولیه اعلام شد و طرح ملغی گردید در نتیجه چون بنا به سرمایه گذاری در این طرح شد اشکالات اولیه گرفته شد و هر دو مدل اولیه را خرد کردند و با رفع اشکالات مدل دوم آن در نوامبر 1991 ساخته شد . در این طرح شکل بدنه و دماغه کمی تغییر کرد که اولین پرواز آن در حضور فرمانده نیروی دریایی روسیه موفق نبود هواپیما بعد از پرواز با سرعت به سمت زمین آمد و خلبان که گویا قادر به کنترل هواپیما نیود اجکت کرد و هواپیما منهدم گردید .

طراحی هواپیما :

بدنه :

کار طراحی اولیه به کمک کارخانه سوخو و با کمک طراح سوخو 27 آغاز شد . کار ساخت ماکتهای اولیه آغاز شد بطوری که کار بقدری دقیق بود مقایس اندازه های ماکت و نمونه اصلی دقیقا درست بود . نمونه های کابین خلبان نیز با کمک طراح کابین SU-22 نیز با دقت هرچه تمام تر به پایان رسید . طراحی دماغه و جایگاه رادار نیز شبیه MIG-29 بود به پایان رسید نمونه های اولیه ماکت از چوب و پنبه ساخته شد و بدنه هواپیما با نوعی پلاستیک خاص – 28% الیاف کربن – آلمینیوم و لیتیم ساخته شد . پوسته رادار با الهام گرفتن از نوع پوسته رادار فانتوم ساخته شد . چتر ترمز و جایگاه آن با الهام گرفتن از F-15 ساخته شد . تنها مشکل تراشیدن جایگاه موتور در مدل پلاستکی بود که اون نیز با استفاده از نوعی پلاستیک خاص میسر شد.

کار طراحی چتر ترمز الهام گرفته از f-15

بالها :

طراحی شکل بالها باید طوری بود که در مانورهای هوایی نیز به کمک هواپیما بیاید پس کار طراحی بالها با الهام گرفتن از بالهای F-16 آغاز شد . ابتدا دوسر بال طراحی شد و برای هر طرف یک ریل جداشوند قرار داده شد تا موشک هم بتواند به سر دو بال وصل شود . با بالها دو قوص داده شد تا بصورت بالکها تهاجمی عمل کنند که این نمونه حتی به فکر سازندگان f-16 هم نیافتاده بود .

کار طراحی بالها الهام گرفته از f-16

کابین :
طراحی کابین توسط طراح کابین su-22 انجام شد و کیتهای داخلی کابین با الهام گرفتن از طرح کیتهای کابین saab37 ساخته شد . مدل دو کابین نیز برای آموزش خلبانان روسی طراحی شد . قوسهایی برای کابین درنظر گرفته شد که خلبان با دید کافی بتواند موقیت خود و اهداف را مشخص کند . همچنین کابین مجهز شد به صندلی پران با راکت k37 که با فشار حاصله توسط این راکت صندلی تا ارتفاع 40 متر به سمت بالا پرتاب می شد . سیستم کنترل اقلام دریایی نیز برای اولین بار در روسیه طراحی و بر روی این هواپیما نصب شد . صندلی خلبان از فلز سفید رنگی به نام km1 ساخته شد که بتوان راکتهای k-37 را بر روی آن نصب کرد . کانپه کابین خلبان را بوسیله نوعی سرب به بدنه وصل شد که بلافاصله با فشار خلاف جهت شکسته و جدا شود . ولی با اولین پروازها با مدل اولیه مشخص شد که خلبانان زیاد از نحوه طراحی کابین راضی نیستند و آنرا قدیمی می دانند که در ورژن جدید آن نیز اصلاح شد.

عمود پرواز :

از دیگر مشخصات این هواپیما شکل منحصر به فرد قرارگیری حالت موتور در هنگام پرواز عمودی بود . البته در طراحی این قسمت اصول بکار گرفته شده در yak-38 در نظر گرفته شد . موتورهای توربوفنی RD-41 بکاررفته بشکل منحصر بفردی در جای خود قرار می گیردقبل از حرکت موتور دریچه پایینی آن بوسیله اهرمی که در کابین وجود دارد فرمان حرکت را دریافت و بصورت مکانیکی جابجا می شود البته بدلایل خاصی که روسیه دارد هنوز هیچگونه فیلمی در این زمینه تهیه نشده است تا دقیقا شکل این کار را مشخص کند . موتور قدرتمند R-79-300 نیز با حرکتی 90 درجه از جای خود حرکت کرده و هواپیما را آماده پرواز می کند . بالکهای موتور این هواپیما در طراحی مجدد با لهام از f-18a ساخته شد . ارابه فرود از جنس فلزی بسیار سخت ساخته شد که هواپیما براحتی بتواند با سرعتی بیشتر بر روی زمین بنشیند.

مشخصات دیگر :
دهانه و لوله توپ در قسمت زیرین هواپیما و به شکلی وصل شد که قابلیت حرکت و کنترل داشت . دستگاه کنترل الکترونیک از دماغه هواپیما به قسمت انتهای در زیر دم انتقال پیدا کرد . جایگاه های نصب بمب بصورت جداگانه ساخته شد بطوری که این جایگاهها را می توان برداشت و دوباره لود کرد . جایگزاری موشک نیز در این هواپیما براحتی هرچه تمام تر صورت می گیرد

در نهایت در سال 1995 با دستور یلتسین رئیس جمهور وقت روسیه اجازه صادرات این هواپیما با برداشتن یکسری از دستگاههای اصلی صادر شد و البته در دستور ذکر گردید که فقط باید به کشورهای آسیایی و امریکای لاتین فروخته شود.

یاک 141 در یک نگاه :

سازنده : Russia – Yakovlev

نقش : دفاع هوایی

خدمه : یک نفر

موتور : One Kobchenko/Soyuz R-79-300 vectored-thrust با قدرت 10500 کیلوگرم و با روشن کردن پس سوز با قدرت 15500 کیلوگرم
دو موتور Rybinsk RD- 41 turbofan هر یک با قدرت 4400 کیلوگرم

مساحت بال : 7/31 مترمربع

طول : 36/18 متر

ارتفاع : 5 متر

طول بال : 10/10 متر

فاصله چرخها : 3 متر

فاصله چرخهای عقب با جلو : 94/6 متر

وزن : 11650 کیلوگرم

حداکثر وزن هنگام پرواز عمودی : 15800 کیلوگرم

حداکثر وزن هنگام پرواز افقی : 19500 کیلوگرم

حداکثر وزن مهمات قابل حمل : 3600 کیلوگرم

ظرفیت بنزین :
داخلی : 4400 لیتر
خارجی 1750 لیتر

شعاع عملیاتی : 2100 کیلومتر

سقف پرواز : 15000 متر

سرعت : 8/1 ماخ

تسلیحات :

مسلسل 30 میلی متری

6 جایگاه نصب مهمات

موشکهای هوا به هوا :
موشک میان برد راداری AA-10 / R-27
موشک هدایت شونده حراراتی AA-11 / R73
موشک دور برد R-77

موشکهای هوا به زمین :
موشکهای KH-25 – KH31 – AS17 – AS12

و انواع بمب و راکت

صندلی پران : مجهز به راکت K36V

یاک 38 و یاک 141 در کنار هم

کاکپیت یاک 141

کابین خلبان با دیدی وسیع

مسلسل نصب شده در زیر هواپیما با قابلیت حرکت

خروجی های موتورهای توربوفن در پشت کاکپیت

نمونه اولیه تولید شده با نام 141 سفید

نمونه نهایی با نام یاک 141

ترجمه و تالیف : MOH-597

کپی برداری از مطلب فوق تنها با ذکر منبع (WWW.Daneshju.ir) و نام نویسنده (moh-597) مجاز میباشد .