توده های فیبروکیستیک پستان مانع بارداری اند؟
مقاله توده های فیبروکیستیک پستان مانع بارداری اند؟
آیا توده های فیبروکیستیک پستان مانع بارداری اند؟
لیدا خانمی ۳۰ ساله که به تازگی تصمیم گرفته باردار شود, قبل از بارداری به یک متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده تا در این باره مشاوره کند متخصص هم چند آزمایش و یک سونوگرافی پستان درخواست کرده و سونوگرافی, پستان را فیبروکیستیک گزارش داده است
لیدا خانمی ۳۰ ساله که به تازگی تصمیم گرفته باردار شود، قبل از بارداری به یک متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده تا در این‌باره مشاوره کند. متخصص هم چند آزمایش و یک سونوگرافی پستان درخواست کرده و سونوگرافی، پستان را فیبروکیستیک گزارش داده است…این موضوع به شدت لیدا را نگران کرده و باعث شده مشکل خود را با «سلامت» مطرح کند. مشکل او شاید مشکل خیلی‌ها باشد. برای آگاهی بیشتر درباره توده‌های فیبروکیستیک پستان با دکتر طاهره فروغی‌فر، جراح و متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌وگو کرده‌ایم.
▪ بارداری چه تغییراتی در بافت پستان ایجاد می‌کند؟
با شروع بارداری تغییرات زیادی در پستان‌های مادر به وجود می‌آید. در این دوران مجاری و غدد شیری تحت‌تاثیر هورمون‌هایی مثل استروژن، پروژسترون و پرولاکتین رشد می‌کنند. تقریبا همه خانم‌های باردار متوجه بزرگی، سنگینی و گاهی درد پستان می‌شوند. برجستگی‌هایی نیز در اطراف و هاله پستان به وجود می‌آید. خروج ترشح های آبکی از نوک پستان غیرطبیعی نیست و همه این تغییرات برای این است که پستان برای شیردهی به کودکی که در راه است، آماده شود. پس پستان مادر باردار متراکم‌تر و بزرگتر است. این تراکم ممکن است باعث شود نتوانیم یک توده غیرطبیعی را از بافت طبیعی تشخیص دهیم بنابراین درخواست سونوگرافی از پستان قبل از بارداری کاملا علمی است تا پزشک شناختی درباره بافت پستان پیدا کند اما وجود توده‌های فیبروکیستیک در پستانها نگران‌کننده نیست.
لطفا درباره علت پیدایش توده‌های فیبروکیستیک توضیح دهید.
توده‌های فیبروکیستیک توده‌هایی به شکل کیست و حاوی مایع‌اند که در زمینه فیبری پستان رشد می‌کنند. تقریبا ۵۰ درصد زنان در سنین باروری (۳۰ تا ۴۵ سالگی) این کیست‌ها را دارند. کیست‌ها به ندرت بدخیم می‌شوند و تحت‌تاثیر هورمون استروژن و به میزان کمتر پروژسترون و پرولاکتین هستند. تشکیل توده‌های فیبروکیستیک یک فرایند فیزیولوژیک و طبیعی بافت پستان محسوب می‌شود. توده‌ها حاصل تکامل و تکثیر در مجاری و غدد پستانی است که قاعدتا باید بعد از طی مرحله‌ای پسرفت کنند و از بین بروند ولی به دلایل نامشخص باقی می‌مانند و به کیست تبدیل می‌شوند. کیست‌ها به طور متناوب و دوره‌ای و اغلب قبل از عادت ماهیانه باعث ناراحتی، درد پستان و گاهی ترشح از نوک پستان می‌شوند و بیشتر در نواحی فوقانی و خارجی پستانها و نزدیک زیر بغل پدید می‌آیند.
علاوه بر سن، چه عواملی در پیدایش آن موثرند؟
تشکیل این توده‌ها به‌طور مستقیم با هورمون استروژن در ارتباط است اما عوامل ژنتیکی نیز در ایجاد آنها دخالت دارند. زنانی که در خانواده‌شان (بستگان درجه اول مانند مادر و خواهر) سابقه ابتلا به سرطان پستان یا توده‌های خوش‌خیم پستانی وجود دارد، بیشتر به مشکل فیبروکیستیک پستان دچار می‌شوند. بافت فیبروکیستیک پستان در زنانی که تا به حال بچه‌دار نشده‌اند، زنانی که در سنین بالای ۳۰ سال باردار می‌شوند، عادت ماهیانه‌های نامنظم دارند، مبتلا به نشانگان پیش از قاعدگی هستند و سابقه سقط دارند، بیشتر دیده می‌شود.
▪ گفتید که کیست‌ها به‌ندرت بدخیم می‌شوند. چه زمایی ممکن است بدخیم شوند؟
تغییرات فیبروکیستیک پستان خطر سرطان را افزایش نمی‌دهد مگر اینکه عوامل زمینه‌ای سرطان پستان با این ضایعات توام شود. به هر حال هرگاه در ماموگرافی یا سونوگرافی بیمار کیست گزارش شود، وظیفه پزشک این است که کیست را از نظر خوش‌خیم و بدخیم‌بودن بررسی کند. توده‌های کیستیک به صورت منفرد و با اندازه بزرگ‌شونده کمی سوال‌برانگیزند. اگر در سونوگرافی دوره‌ای اندازه کیست همچنان رو به افزایش بود و داخل توده دیواره‌دار یا جزو جامد و توپر مشاهده شد، باید اقدام کنیم. می‌توان به وسیله یک سوزن وارد توده‌های ساده و بزرگ‌شونده شد و مایع داخل کیست را خارج کرد. این مایع باید شفاف و زلال باشد. مایع خونی به پیگیری بیشتری نیاز دارد. در بعضی مواقع نیز نمونه‌برداری لازم می‌شود. در مواقعی که توده با میکروکلسیفیکاسیون همراه و دارای دیواره و جزو جامد باشد و مایع خونی از آن خارج شود، نمونه‌برداری باز ضروری است.
▪ اگر خانمی در دوران بارداری متوجه توده‌ای شد، چه باید بکند؟
متاسفانه سرطان‌هایی که در دوران بارداری تشخیص داده می‌شوند، در مرحله پیشرفته‌تری هستند چون به دلیل تراکم بافت پستانی توده به راحتی قابل‌لمس یا قابل‌دید با سونوگرافی یا ماموگرافی نیست. امروزه خانم‌های زیادی یا تمایل به بچه‌دار شدن ندارند یا در سنین بالا باردار می‌شوند. بارداری و شیردهی دو عامل مهم پیشگیری از سرطان پستان است بنابراین انتظار می‌رود در آینده نه‌چندان دور پزشکان موارد بیشتری از سرطان پستان را در دوران بارداری زنان مشاهده کنند. شیوه برخورد با توده‌ای که در بارداری اتفاقی کشف می‌شود، متفاوت است. برای زنان باردار می‌توان سونوگرافی یا ماموگرافی درخواست کرد. سونوگرافی روشی کاملا بی‌خطر است و ماموگرافی را می‌توان با میزان اشعه پایین و استفاده از محافظ روی شکم مادر انجام داد. اغلب توده‌های فیبروکیستیک فقط باید به‌طور مداوم پیگیری شوند و به اقدام خاصی نیاز ندارند. خوشبختانه بیشتر این توده‌ها در طول بارداری از بین می‌روند یا کوچک‌تر می‌شوند بنابراین هیچ منعی برای بارداری وجود ندارد. همه خانم‌ها چه باردار و چه غیرباردار باید هر ماه در یک زمان مشخص (اگر باردار نیستند بعد از عادت ماهیانه) جلوی آینه بایستند و به شکل پستانها نگاه کنند و هر گونه تغییر غیرعادی در نقطه‌ای از پستان، فرورفتگی پوست یا نوک‌پستان به‌طور غیرقرینه و ترشح خونی یا چرکی را جدی بگیرند و به پزشک مراجعه کنند.
خانم‌هایی که پستان‌های فیبروکیستیک دارند برای کاهش درد و ناراحتی چه باید بکنند؟
به توصیه‌های پزشک خود توجه کنند. این نوع توده‌ها باید سونوگرافی، ماموگرافی و در صورت نیاز نمونه‌برداری شوند، سینه‌بندهای مناسب در ساعت‌های روز برای حمایت از بافت پستان برای کاهش درد توصیه می‌شود. هنگام خواب نیز بهتر است سینه‌بند بپوشند چون این کار باعث کاهش حرکت پستان و کاهش درد خواهد شد. معمولا به این خانم‌ها توصیه می‌شود که میزان نمک مصرفی?شان را کاهش دهند، مایعات زیاد بنوشند، مصرف کافئین را به حداقل برسانند (کافئین در قهوه، چای، کولا و شکلات وجود دارد)، مصرف غذاهای چرب را محدود کنند، به هیچ‌وجه سیگار نکشند، با نظر پزشک ویتامین E و ویتامین‌های گروهB استفاده کنند، ورزش کنند و تکنیک‌های کاهش استرس را بیاموزند. اگر هیچ‌یک از این روش‌ها موثر واقع نشد، داروهای هورمونی تجویز می‌شود.
پرسشی از دکتر طاهره فروغی‌فر متخصص زنان و زایمان
6 نکته در مورد پستان ها در دوران بارداری
هنگام بارداری بدن‌تان دگرگونی‌های فراوانی را تجربه می‌کند. قفسه سینه گسترش می‌یابد، شکم‌تان کشیده می‌شود و اعضاء بدنی شما برای ساختن مکانی برای رحم در حال رشدتان، جابجا می‌شود. پستان‌های‌تان نیز شاهد دگرگونی‌های بسیاری است، چراکه برای پرورش و تغذیه فرزندتان آماده می‌گردد. بنابراین باید در انتظار چه تغییراتی در پستانها باشیم؟ در ادامه به 6 نکته در مورد پستان ها در دوران بارداری اشاره می کنیم.
در ادامه راه های جلوگیری از مشکلات دوران بارداری را باهم بررسی می کنیم.
6 نکته در مورد پستان ها در دوران بارداری
در دوران بارداری چه اتفاقی برای پستان ها می افتد؟
1. حساس و دردناک شدن پستان ها
متاسفانه بسیاری از بانوان در سراسر دوران بارداری خود از درد و حساس بودن پستان‌های خود شکایت دارند. این حالت اغلب به عنوان پستان حساس نامیده می‌شود. البته ممکن است برخی از بانوان چنین افزایش حساسیتی را تجربه نکنند و برای برخی دیگر حتی برخورد تصادفی و تماس نیز بسیار ناراحت کننده باشد.
تجربه ناراحتی پستان طی سه ماهه اول بارداری بسیار معمول و شایع است. چنین پنداشته می‌شود که افزایش سریع میزان هورمون استروژن و پروژسترون باعث حساسیت و درد پستان ها در بارداری می‌شود. بله طبق معمول باید این ناراحتی را نیز از چشم تغییرات هورمونی بارداری دید. همان‌طوری‌که به سه ماهه دوم بارداری وارد می‌شوید، این ناراحتی تا حدودی مدیریت‌پذیرتر شده و بهبود یافته یا بطور کلی ناپدید می‌شود.
2. افزایش سایز پستان ها
امکان دارد پستان‌های شما به زودی پس از هفته ششم رشد خود را آغاز کنند و این بزرگ شدن تا انتهای بارداری ادامه یابد. اکثر بانوان طی اولین بارداری متوجه می‌شوند که باید اندازه سوتین خود را حداقل یک سایز افزایش دهند. همان‌طوری‌که قفسه سینه و رحم شما برای ایجاد مکانی بزرگتر جهت اقامت جنین بزرگ می‌شوند، پستان ها نیز در دوره بارداری بزرگ تر می شوند تا خودشان را برای ساخت شیر آماده کنند.
برخی از مادران در دوران بارداری متوجه رشد تدریجی پستان های خود می شوند، اما برای برخی دیگر این رشد حالتی متناوبی خواهد داشت. اگر در دوره‌ای از بارداری، رشد سریع پستان را مشاهده کردید، احتمالاً احساس خارش نیز خواهید داشت، چراکه پوست آن ناحیه به سرعت کشیده شده است. مرطوب نگه داشتن پوست پستان در دوران بارداری می‌تواند به بهبود حس آزاردهنده و خارش آن کمک کند. اگر از ابتدای بارداری بطور روزانه پوست پستانها و اطراف آنها را با لوسیون بدن یا روغن بدن یا روغن زیتون ماساژ دهید، با بزرگ شدن آنها دچار ترک های پوستی نخواهید شد، اما اگر فراموش کردید تا پوست شکم یا پستان ها را هر روز مرطوب نگه دارید، ممکن است دچار ترک های پوستی شوید، اما ممکن است با گذشت زمان و پس از زایمان بتدریج از بین بروند.
مراقبت از پستان ها در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد زیرا با رشد ناگهانی و دردناک شدن آنها کمی شرایط را برای مادر باردار دشوار می کند. در طی دوران بارداری باید هر دو ماه یک بار، سوتین جدید و مناسب بارداری تهیه کنید. اندازه‌گیری از سوی متخصص به شما کمک می‌کند که سایز مناسبی را جهت مراقبت بیشتر از آنها به دست آورید. با انتخاب سوتین شیردهی می‌توانید در میزان هزینه های خود نیز صرفه جوئی کنید و پس از زایمان نیز از آن استفاده کنید. بسیاری از بانوان متوجه می‌شوند که نزدیک به انتهای سه ماهه اول و نزدیک به اواخر بارداری به سویتن جدیدی نیاز دارند.
3. رگ های برجسته روی پستان ها
بسیاری از مادران هنگام بارداری رگ‌های برجسته ای را روی پستان‌های خود مشاهده می کنند. این مسئله به علت افزایش جریان خون است، میزان حجم خون شما برای تامین نیازهای جنین تا انتهای بارداری تا حدود 50 درصد افزایش پیدا می‌کند. این مسئله رگ‌های شما را برجسته‌تر می‌سازد و می‌تواند به ویژه روی پستانها و شکم شما چشمگیرتر باشد.
البته پس از زایمان یا زمانیکه شیردهی پستانی را متوقف می‌کنید، این علائم کاهش می‌یابند. زیرا پس از این مقطع، نیاز به خون‌رسانی بیشتر، کاهش می‌یابد و کم‌کم متوجه می‌شوید که رگ‌های‌تان به حالت قبلی باز گشته‌اند.
4. تغييرات نوک پستان ها
همان‌طوری‌که پستانها برای شیردهی آماده می‌شوند، نوک آنها نیز دچار تغییراتی می‌شود. نوک پستان و هاله دور آن احتمالاً هنگام بارداری تیره‌تر می‌شود و طی چند هفته آخر بارداری، زمانی که بدن‌تان برای زایمان آماده می‌گردد، اندازه نوک آنها نیز افزایش می‌یابد.
طی اوایل بارداری، برآمدگی‌های کوچکی به نام برآمدگی‌های «مونتگومری» روی هاله رنگی اطراف نوک پستان پدیدار می‌شود. در واقع این‌ها غدد چربی هستند که برای دور کردن باکتری‌ها از این ناحیه، نوعی چربی را ترشح می‌کنند. این برآمدگی‌های کوچک نیز یکی از نشانه های اولیه بارداری بشمار می روند.
5. ترشحات نوک پستان ها
ممکن است در هفته 16 بارداری پستان‌های شما برای تولید شیر بطور کامل آماده شده باشند. بنابراین ممکن است از این مرحله به بعد متوجه شوید که گاهی مایع کرم رنگی به نام کلستروم یا آغوز از نوک پستان ترشح می شود. کلستروم سرشار از انواع پادزهر هاست و فوراً پس از زایمان به کمک سیستم ایمنی نوزاد جاری می شود. تولید این شیر تا زمانیکه چند روزی از زایمان شما بگذرد و شیر کامل جریان یابد، ادامه می‌یابد. اگر متوجه شدید که دچار ترشح کلستروم هستید، می توانید از پَد های مخصوص شیردهی استفاده کنید تا از لکه‌دار شدن لباس هایتان پیشگیری کنید. پد های شیردهی را می توان براحتی از داروخانه تهیه کرد.
اگر همراه با ترشح ماده زرد یا سفید از نوک پستان، متوجه ترشح خون شدید، باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. گرچه این مسئله معمولاً جایی برای نگرانی ندارد، ولی مراجعه به پزشک جهت معاینه بی خطر است و اطمینان خاطر را به همراه دارد.
6. ایجاد توده یا غده در پستان ها
برخی از بانوان در دوران بارداری متوجه توده‌ای در پستان‌های خود می‌شوند. دلایل اصلی چنین اتفاقی عبارتند از، کیست‌ها، بافت لیفی و کیست‌های پُر از شیر. با وجود اینکه این توده ها معمولاً خوش‌خیم هستند و نباید موجب نگرانی مادر باردار شوند، اما بهتر است برای اطمینان خاطر تحت معاینه پزشک قرار بگیرید. اگر متوجه تغییری در این توده‌ها شدید یا توده جدیدی را احساس کردید با پزشکتان تماس بگیرید.
نکاتی برای کاهش درد و حساسیت پستان ها در دوران بارداری
سوتین مخصوص بارداری استفاده کنید.
سوتین بارداری را با سایز کمی بزرگتر انتخاب کنید.
از پوشیدن سوتین فنر دار اجتناب کنید.
در هنگام خواب از سوتین نخی و راحت استفاده کنید.
برای پیشگیری از برخورد با پستان ها و بروز ناراحتی دقت بیشتری داشته باشید.
از همسرتان بخواهید تا این شرایط را درک کند.
هنگامی که برهنه هستید، از شانه کردن موهای بلند خودداری کنید، شاید به شکلی تصادفی بُرس به نوک پستانها برخورد کند.
پستان ها باید طی دوران بارداری بطور مرتب معاینه شوند تا از وجود توده‌های پستانی آگاه شوید. البته این کار فوت و فن خاص خود را دارد، شما به تنهایی نمی توانید این کار را انجام دهید، زیرا پستانها در دوران بارداری در حال تغییر و رشد هستند، بنابراین در این مقطع شناسایی آنها دشوارتر است. پیشنهاد می‌شود که تا پایان بارداری هر ماه پستان‌های خود را توسط پزشک یا ماما تحت معاینه قرار دهید تا در صورت بروز توده مشکوک به سرعت درمان را آغاز کنید.