شهر میبد یزد
میبد، شهری باستانی با قلعههای قدیمی، درشمال استان یزد و دومین مرکز شهری و تجاری استان یزد می باشد. لازم به ذکر است که شهرک جهانآباد نیز ازعمدهترین مراکز صنعتی این شهر است و این شهرستان با تولید نیمی از کاشی و سرامیک کشور قطب این محصول محسوب میشود. در ادامه از جاهای دیدنی شهر میبد یزد و جاذبه های گردشگری میبد بیشتر میگوییم.
بنابر پارهای از شواهد میبد به عنوان یکی از نخستین مناطق یکجا نشینی در مرکز ایران بهشمار میرود. این شهر در ۵ آذر ۱۳۹۷ به عنوان شهر جهانی زیلو انتخاب شد و از میبد به عنوان شهر زیلو یاد خواهد شد.
افسانههای جالبی درباره شهر میبد وجود دارد و مردم عقیده دارند. بخشی از آثار تاریخی این شهر به دست سلیمان نبی ساخته شده است. جعفری، اولین مورخ یزدی قرن هشتم در مورد بنای نارین قلعه حکایت اسطورهای و افسانهای عنوان مینمایند که نشانگر آن است که حتی در آن زمان هم عامه و خاص از دیرینه بودن این مکان مطلع بودهاند. وی میگوید که سلیمان نبی نارین قلعه را برای اختفای دفینه و گنج خود ایجاد نمود. نقش نگارهای که اخیراً درهمین مکان بر روی پاره سفال پیدا شدهاست نشانگر واقعیتهای بسیاری است. نقش نیمه انسان – نیمه حیوان حک شده بر این سفال شبیه همان نقش نگاره ایی است که در تمدن هزاره سوم پیش از میلاد عیلامیها است.
قابل بیان است افراد این منطقه از دیرباز تاکنون یکتاپرست بودهاند. (تاریخ عیلام، شیرین بیانی) نارین قلعه میبد در قرون اولیه اسلامی هم از عظمت و اهمیت زیادی برخوردار بوده و از قلاع غیرقابل نفوذ برای دشمنان بودهاست که از داخل قلعه راههای زیر زمینی به کل شهر برای تأمین آب و غذا وجود دارد که از دلایل مهمی بودهاست که تاکنون توسط هیچکدام از دشمنان فتح نشده است.
جاهای دیدنی شهر میبد یزد
نارین قلعه یکی از جاذبه های گردشگری میبد
نارین قلعه قدیمیترین بنای تاریخی شهر میبد است. این قلعه در دوران ساسانیان ارگ حکومتی بوده است، در بررسیهای کاوشگران سکهای در این منطقه پیدا شد که متعلق به دوران ساسانی بوده است. شکوه بنای قلعه چشم هر بینندهای را به خود خیره میکند.
افسانهای درباره نارین قلعه وجود دارد که میگوید این قلعه توسط سلیمان نبی ساخته شده و محلی برای پنهان کردن گنجها بوده است. اما این داستان فقط یک افسانه است.
نارین قلعه میبد،قلعه ای کاملا خشتی واسرار امیز با معماری عجیب است که حرف ها و روایت های زیادی درباره آن بین محلی ها شنیده می شود. بعضی ها می گویند در این قلعه یک چاه پر از طلا وجود دارد؛ عده ای دیگر هم می گویند دیوی به نام دال از طرف حضرت سلیمان علیه السلام مامور شده این قلعه را بسازد و عده ای معتقدند خیلی ها را سال ها پیش در سیاهچاله های آن حبس کرده اند و هنوز هم صدای آنها به گوش می رسد.
<<< از دیگر مکان های اسرار آمیز استان یزد می توان چاه چهل دختران یزد نام برد که قدمت قبل از اسلام را دارد و حکایت بر این دارد که دختران هزار و چهارصد سال پیش روستانشینان فَهرَج همگی زرتشتی بودند. خبر حمله ی عرب ها را که می شنوند برای حفظ آتشکده خود، آن را به مسجد تبدیل می کنند و با رسیدن عرب ها می گویند این مسجد و ما هم آماده مسلمان شدن هستیم. آنها می دانستند که زنها و دخترها با طلا و جواهراتشان به غنیمت گرفته خواهند شد.
زنها و دخترها برای تَن ندادن به این پستی کیلومترها در دل کویر راه می روند تا به این چاه می رسند و جسم و جان خود را به قعر چاه می سپارند… >>>
برج کبوترخانه یکی از جاهای دیدنی میبد
کبوترخانهها در گذشته محلی برای محافظت از کبوتران و پرندگان مهاجر و جمعآوری کود آنها بوده است. کبوترخانه میبد برجی استوانهای است که داخل آن چهارهزار لانه کبوتر وجود دارد و نوار سفید رنگی برای جذب کبوتران دورتادور برج کشیده شده است. این برج در برابر خطر حمله دیگر حیوانات به کبوترها بسیار ایمن بوده است. در حال حاضر این برج بهعنوان محل فرماندهی میبد استفاده میشود.
سلطان رشید
در نزدیکی و روبروی قلعه، یک بنای قدیمی قرار دارد که بنا به اظهار مردم محل، مزاری بوده. ظاهر آن نیز همین حکم را میکند. همین قسمت بازمانده شباهت تام و تمام به چند بقعه تاریخی و مرتفع یزد و ابرقو و مروست دارد که همه مزار بزرگان و از آثار قرون هفتم و هشتم هجری است. بلندی بدنه باقیمانده که قسمت سر در ورودی است، هشت متر است و از قسمت داخل سفید کاری بوده و مختصری از تزیینات و رنگ آمیزی قدیم آن نیز باقی است.
قلعه بشنیغان
در قسمت شمال بشنیغان، در گودی کنار جاده کنونی، قلعه چهار ضلعی ای با هشت برج قرار دارد. در قسمت بالای برجهای قلعه، نقوش زیبایی طرح شدهاست. ظاهراً این قلعه از اوایل عصر قاجاری است.
برج و بارو و دروازه شارستان
بخشی از برج و بارو و خندقها و نیز دروازه غربی شارستان قدیم میبد، درست در ضلع شرقی ایستگاه کاروانی و چسبیده به آن، دیده میشود.
این همسایگی بسیار نزدیک با شهر و امکان برخورداریهای گوناگون از آن در دنیای پر بیم و هراس قدیم، موقعیتی بسیار ویژه برای این ایستگاه بهشمار میآمدهاست؛ بنابراین امتیازها، سامانه کاروانی میبد طی سدههای گذشته همواره پایداری و توسعه یافتهاست.
سامانه کاروانی میبد
سامانه کاروانی میبد، یک مجموعه معماری کهن است که کارکرد اصلی آن تأمین رفاه کاروانیان، خدمات سفر و گردشگری، راهداری و نیز انجام مبادلات پستی و ارتباطی قدیم بودهاست.
این مجموعه در مسیر شاهراه باستانی «ری – کرمان، در پشت دروازه غربی شارستان قدیم میبد شکل گرفته و از دورههای دور تاریخی تا پنجاه سال پیش، کارکرد پررونقی داشتهاست. رباط میبد، در واقع یک ایستگاه بزرگ کاروانی در مسیر این معبر شرقی – غربی ایران بودهاست که از شرق به سوی یزد ـ کرمان و سیستان تا ماوراءالنهر و از سوی غرب به عقدا، نائین و اصفهان، کاشان و ری تا بینالنهرین میرسیدهاست.
با توجه به موقعیت دو ایالت مهم باستانی ایران یعنی (ری و کرمان) در این مسیر، آن را شاهراه ری – کرمان خواندهاند.
این راه علاوه بر اینکه معبر دیرین نظامی و بازرگانی منطقه بودهاست، پس از اسلام، مسیر عمدهٔ رفتوآمدهای زیارتی مکه و حجاز و نیز عتبات کربلا و نجف گردید؛ چنانکه تا همین اواخر، به نام «راه کربلا» خوانده میشد و راهی پررفتوآمد بود با توجه به نیاز حیاتی کاروانیان به «آب» وجود سرچشمه کاریز کهن «کثنوا» را میتوان عامل اصلی بنیاد این مجموعه در این نقطه از شهر به حساب آورد.
در این ایستگاه کاروانی، طی سدهها و سالیان گذشته، بر پایه واقعیتها و نیازها، عناصر متعددی با کارکردهای ویژه پدید آمده که هر یک به نوعی در پایداری این سامانه مؤثر بودهاند و عبارتند از: ۱-سرچشمه و بخشگاه قنات ۲-برج و بارو و دروازه شارستان ۳-کاروانسرا (رباط) ۴-آبانبار ۵-چاپارخانه ۶-یخچال خشتی ۷-گورستان
کاروانسرا رباط
این کاروانسرا که گویا بر جایگاه کاروانسرای قدیمی تری ساخته شده، از جمله کاروانسراهای سبک صفوی و یکی از کاملترین کاروانسراهای بین راهی بهشمار میرود.
ساختمان کاروانسرا شامل: ساباط (با پوشش یزدی بندی)، ایوانهای بیرونی، هشتی ورودی، حیاط مرکزی، حوضخانه و مهتابی و چهار هشتی زیبا و فضاهای سرپوشیده (سول) شرقی و غربی و جمعاً صد ایوان و اتاق و اجاق برای استفاده کاروانیان بودهاست.
هم اکنون اداره میراث فرهنگی میبد و یک مرکز فرهنگی (کتابخانه مرکز اسناد) در بخشی از بنا استقرار یافته و سول (سالن) شرقی آن جایگاه موزه زیلوهای تاریخی میبد و سول (سالن) غربی آن نیز به عنوان رستوران سنتی و کافی شاپ (سفره سرای شاه عباسی) زیر نظر «شرکت تعاونی جهانگردی جاده ابریشم میبد» مورد استفاده همگانی است.
مسجد جامع میبد
مسجد جامع میبد مجموعهایی از چند مسجد است که گونههای فضایی متنوعی را با طرحهای چندگانه عرضه مینمایند.
این مسجد از نوع مساجد ایوان دار مرسوم در منطقه یزد است که از صحن مرکزی (حیاط) روباز با طرح تکرار طاق نما در بدنهها، و فضاهایی چون گنبد خانه و ایوان وسیع و بلند و شبستانهای کناری به عنوان بخش تابستانه در جهت قبله و شبستانهای زمستانه (یا گرمخانه) در سه جهت دیگر تشکیل شده و ورودی اصلی آن با سر در نسبتاً بلندی از طرف کوچه شرقی، با گذر از یک فضای تقسیم (هشتی) به صحن باز میشود.
مسجد کوچک حاجی حسنعلی در نبش شمال شرقی مجموعه، دارای صحن طاقنما دار و شبستانی در جهت شمال است که به فضای مخروبه پشت، متصل است. مسجد حسنی (امام حسن) در شمال غربی مجموعه دارای گنبد خانهای است، با دو ردیف شبستان در جهت غرب و شرق و یک ردیف در جهت شمال که ورودی این بخش، نیز از همین جبهه است.
موزه زیلو و آشنایی با سوغات میبد
زیلو، نوعی زیرانداز، یکی از قدیمیترین صنایع دستی ایران و سوغات میبد است و در میبد موزهای مربوط به این هنر ساخته شده است. جالب است بدانید که فقط همین یک موزه مختص زیلو وجود دارد و در هیچ شهری از ایران نمیتوانید نمونه آن را پیدا کنید.
زیلوهای تاریخی و دستبافتی که در این موزه قرار دارند مردم ایران و دیگر کشورها را با هنر زیلوبافی آشنا میکند. در این موزه زیلوهای جدید هم برای نمایش وجود دارند. این موزه در قسمتی از کاروانسرای تاریخی میبد قرار دارد.
- هنرهای سنتی در میبد می توان سفالگری و زیلو بافی نام برد.
